روح الله خمینی:‌ با داشتن علما و حقوقدانان شورای نگهبان دل ما آرام است

علی خامنه ای: انسان وقتی از نزدیک میبینه حجم کار را، ظرافت کار را، سختی کار رو، من عرض میکردم به اقای جنتی، هر وقت من یادم میاد کاری که شما میکنید دعا میکردیم مکرر مکرر که خدا به اینها قدرت بده توانایی بده. 

روح الله خمینی: کسانی که در مصوبات مجلس بعد از این شورای نگهبان نظر خودش رو داد مخالفت کنند اینا خواسته و ناخواسته با اسلام مخالفت میکنند! 

علی خامنه ای: چه فکر درستی بود گذاشتن این شورا در قانون اساسی دشمنان نظام هم در تبلیغات خودشان یکی از نقاطی رو که متصل... مورد بمباران تبلیغاتی قرار میدن شورای نگهبانه

- در ایران هشتاد و چند میلیون نفری، ۱۲ نفر در فرایندی غیردموکراتیک و غیرشفاف هر قانونی را که به صلاح خود یا نظام حاکم نمی‌دانند، رد می کنند.

- تبعیض سیستماتیک و نقض حقوق بشر، حذف منتقدان از ساختار نظام و تثبیت ولایت فقیه، محصول شورای نگهبان است و بعیده حتی با مرگ رهبر کنونی، تغییری ملموس در این رویه ایجاد شود. 

- رد صلاحیت گسترده شهروندان در انتخابات‌  مجلس شورای اسلامی، خبرگان رهبری و ریاست جمهوری از نمونه های بارز نقض حقوق شهروندی توسط این نهاد است.

- در ۴۰ سال گذشته نهاد انتصابی شورای نگهبان با ارائه تفسیرهایی از اسلام و قانون اساسی مقابل هر گونه تغییر در جهت دموکراتیک شدن ساختارها ایستاده است.

- به نظر می‌رسد هراس جمهوری اسلامی از نقد این شورا به دلیل نقش کلیدی آن در تثبیت ساختارهای نظام است.

- صدای خامنه‌ای:‌ یکی از غلط ترین کارها در این زمینه حمله به شورای نگهبان است!

- صدای جنتی: وقتی از او می‌پرسند چگونه می‌توان ولایت فقیه را زد، می‌گوید «در قانون اساسی ایران آنچه موجب قوام و بقای ولایت فقیه است، شورای نگهبان است، اگر بتوان این رکن را از قانون حذف کرد، ولایت فقیه هم  در یک رفراندوم از بین می‌رود.

- خواسته ما رسیدن به برابری و رفع هر گونه تبعیض از جامعه ایران است. شما به پادکست «برابری» محصول عرصه سوم گوش می‌کنید. سلام من مهسا هستم

- سلام من هم مصطفی هستم و شما رو دعوت می‌کنیم به شنیدن هشتمین قسمت پادکست برابری با موضوع نیمکت ذخیره‌ها و بودجه‌های شورای نگهبان!

 - خوب احتمالا تعجب کردید از عنوان این قسمت از پادکست برابری، شورای نگهبان مگه ذخیره هم دارد؟ واسه رسیدن به جواب این سوال، ما رو تا پایان این قسمت همراهی کنید!

- بیایید برگردیم به مجلس خبرگان قانون اساسی و ببینیم اونایی که قانون واسمون نوشتن چه ساختاری رو برای شورای نگهبان در نظر گرفته بودن! 

- اون چیزی که از بررسی شرح جلسات خبرگان میشه استنباط کرد اینه که قرار بوده شورای نگهبان نقش مجلس سنا یا دادگاه قانون اساسی رو ایفا کنه ولی خوب کم کم و در طول بحث‌ها و لابی‌گری هایی که تو خبرگان قانون اساسی انجام شد اختیارات این شورا زیاد و زیادتر شد جوری که حالا میشه گفت حیات سیاسی نظام به همین شورا و عملکردش وابسته است! بشنوید نظر علم الهدی معاون پژوهشکده شورای نگهبان رو :

علم الهدی معاون پژوهشکده شورای نگهبان

خوب یه نگاهی به کشورهای دیگه که انقلاب کردن .. توی این سالهای اخیر دیدیم ...کشور مصر توانست یمن اردن بحرین و تغییر نظامی که تو عراق اتفاق افتاد ما اینا رو داریم جلو چشم خودمون میبینیم. در قوانین اساسی این کشورها همه اشاره کردن که قوانین باید اسلامی باشه اما از اسلامی بودن کشور شون به ذکر یک اصل در قانون اساسی دفاع کردند. در واقع اسلامی بودن نظامشون رو نیومدن هدفمند کنند. 

- طبق اصل ۱۴۲ پیش نویس قانون اساسی،  قرار بود اعضای شورای نگهبان۱۵ نفر باشند که شامل سه گروه می‌شدند؛ پنج نفر از حقوق‌دان‌ها به انتخاب مجلس از بین  استادان رشته قضایی دانشکده حقوق و وکلای دادگستری، پنج نفر از مجتهدان مسائل شرعی،آگاه به مقتضیات زمان و به انتخاب مراجع تقلید شیعه و پنج نفر هم از قضات دیوان‌عالی کشور به انتخاب شورای عالی قضایی. اما در عمل طرحی را که هیات رییسه برای بررسی نهایی به صحن خبرگان آورد شامل تغییرات زیادی شده بود

سخنان محمد بهشتی در مجلس خبرگان قانون اساسی

به منظور پاسداری از احکام اسلام و قانون اساسی از نظر عدم مغایرت مصوبات، مجلس شورای اسلامی با آنها، شورایی به نام شورای نگهبان با ترکیب زیر تشکیل می‌شود. شش نفر از فقهای عادل و آگاه به مقتضیات زمان و مسایل روز. انتخاب این عده با مقام رهبری است. شش نفر حقوقدان، در رشته‌های مختلف حقوقی، از میان حقوقدانان مسلمانی که به وسیله رئیس قوه قضاییه به مجلس شورای اسلامی معرف می‌شوند و با رأی مجلس انتخاب می‌گردند.

- پس در گام اول، قضات دیوان عالی کشور رو از این اصل حذف کردند و یک دو قطبی جدید بین حقوقدانان و فقها به وجود آوردند اما تندرو های خبرگان که کم هم نبودند راضی نمی شدند. 

خیلی از اونها حتی با حضور ۶ حقوقدان در شورای نگهبان هم مخالف بودند و میگفتن که دلیلی نداره حقوقدان ها برای بررسی قوانین هم-عرض فقها باشند! سید محمد خامنه‌ای برادر بزرگتر رهبر فعلی جمهوری اسلامی یکی از این افراد بود که کلا اعتقاد و اعتمادی به حقوق‌دان ها نداشت و اکثرشون رو طاغوتی میدونست: 

سخنان محمد خامنه ای برادر علی خامنه‌ای در مجلس خبرگان قانون اساسی

 شما این حقوق دان ها رو از کجا آوردید این برای من سواله من واقعا اینو نمی دونم شما چه فرضی کردید که اینو گذاشتید. آیا حقوقدان هایی که با سیستم حقوق ناپلئونی فرانسه آشنا هستند با اون فکر و منطق حقوقی شون چطور میتونن اینها رو برای شما تحلیل کنند؟ …. چه نیازی به حقوق دان دارید که نمیدونید کیه و چیه؟ 

- لطف الله صافی یکی دیگه از افراد با نفوذ جمهوری اسلامی در اون مقطع بود که در یادداشتی به رییس مجلس خبرگان دلایل مخالفتش با حضور حقوقدان ها رو این طوری طرح کرده بود:

قرائت نامه صافی توسط محمد بهشتی در مجلس خبرگان قانون اساسی

:این توهم پیش میاید که فقه اسلام ناقص است و در آن مسائلی است که باید به حقوق هم مراجعه کرد و در کنار فقه اسلام حقوق را هم بپذیریم .. حقیقتا با این که شش نفر حقوقدان در شورای نگهبانی باشد مخالفم.این نوشته از آقای صافی است

- و خوب جالب تر اینکه همین شخص که اصولا شانیتی برای وکیل و حقوقدان قائل نبود چند ماه بعد به عنوان اولین دبیر شورای نگهبان معرفی شد و تا تیر ماه سال ۶۷ در این پست حضور داشت و دست آخر هم در اعتراض به دخالت‌های خمینی از عضویت در شورای نگهبان استعفا داد و به قم برگشت. 

- یکی دیگه از مواردی که تو قانون اساسی در مورد ساختار شورای نگهبان اومده، اصل ۹۲ است که میگه 

سخنان محمد بهشتی در مجلس خبرگان قانون اساسی

اعضای شورای نگهبان برای مدت شش سال انتخاب می‌شوند ولی در نخستین دوره پس از گذشتن سه سال، نیمی از اعضای هر گروه به قید قرعه تغییر می‌یابند و اعضای تازه‌ای به جای آنها انتخاب می‌شوند.

- استدلال این مجلس هم به این شکل بود که با این چرخش سه  ساله، اعضای جدید فرصت پیدا میکنند در کنار اعضای با سابقه تجربه کسب کنند و از طرفی هم همیشه ۶ عضو شورا هستند که به فوت و فن کار آگاهند. البته این چرخش در تمام این سالها یه استثنا هم داشته که خوب همه باهاش اشناییم، احمد جنتی!

- بعد از تشکیل شورای نگهبان و تدوین آیین نامه داخلی، تشکیلات شورا دارای یک دبیر، یک قائم مقام و یک سخنگو شد. با این تبصره که دبیر از میان فقها انتخاب میشه و قائم مقام از میان حقوق‌دانان.

سال ۶۱ قانونی تصویب شد تا شورا بتواند از كاركنان مجلس شوراي اسلامي و يا از كاركنان دولت به‌صورت مأمورِ خدمت استفاده کنه و در غير اين‌صورت از كاركنان غير شاغل به‌صورت خريد خدمت استفاده کنه. 

- کل بودجه این نهاد تا سال ۶۷ که زیر مجموعه مجلس شورای اسلامی به شمار می آمد، ۶ میلیون تومان بود، که به عنوان حقوق به اعضای آن پرداخت می شد و برای دیگر هزینه ها مثل نظارت بر انتخابات هم از ردیف بودجه مجلس شورای اسلامی، بودجه ای کوچک دریافت می کرد. 

- از سال ۶۸ رفته رفته شورای نگهبان صاحب تشکیلات و دفاتر استانی شد و به تبع آن بودجه اش نیز افزایش یافت. اما جهش ناگهانی بودجه این نهاد در دولت خاتمی رخ داد، زمانی‌که به یک باره بودجه میلیونی این نهاد، میلیاردی شد. و از ۸۰ میلیون تومان در سال ۷۵ به ۲ میلیارد تومان در سال ۸۰ رسید! حدود ۲۵ برابر در عرض ۵ سال! 

نظر رجبعلی مزروعی نماینده سابق اصفهان در مجلس ششم

«سر همین مساله با مجلس ششم اختلاف پیدا کردند. البته اون موقع بودجه کمی رو تقاضا کرده بودند یه چیزی حدود فکر کنم که ۲ میلیارد تومن بود و خوب مجلس هم تصویب نکرد به خاطر همین بودجه اون سال رفت به مجمع تشخیص و در مجمع هم تصویب نشد ولی آقای خاتمی برای «به قول خودش خوابوندن دعوا» قبول کرد که از بودجه در اختیار رئيس جمهور به شورای نگهبان بده که من اطلاع ندارم که داد یا نداد ولی به هر حال اینها این کار رو شروع کردند و در سالهای بعد بودجه اینها با توجه به اینکه مجلس در اختیار کسانی قرار گرفت که هم فکر و هم خط با شورای نگهبان بودند هر مقدار بودجه‌ای که لازم داشتند براشون تنظیم می‌شد.»

- سال ۱۳۷۷ قانونی در مجلس تصویب شد که به شورا اجازه میداد تشکیلاتش رو را تهيه و پس از تصويب مجلس شوراي اسلامي به مرحله اجرا دربیاره! که این اتفاق هم هیچ وقت نیفتاد! نه این که شورا تشکیلاتش رو به وجود نیاورد، اتفاقا برعکس شورا همه کاری کرد الا گرفتن تایید مجلس! و وقتی سال ۹۱ یعنی ۱۴ سال بعد رئیس دیوان محاسبات، شورا رو تحت فشار قرار داد که برای تشکیلاتش باید مصوبه مجلس رو بگیره پاسخ احمد جنتی چیزی نبود جز این که «ضرورتی ندارد»!

نظر رجبعلی مزروعی نماینده سابق اصفهان در مجلس ششم

خودشون رو نیازمند به گرفتن اجازه مجلس برای یک چنین کاری در واقع نیازمند نمی‌دیدند. در واقع اون رو در صلاحیت خودشون می‌دونستند برای این که قانونا نظارت بر انتخابات رو ما باید انجام بدیم و این ما هسیتم که باید ابزارهای لازم برای این کار رو داشته باشیم. 

مصاحبه‌ای از سیامک ره‌پیک رئیس پژوهشکده و عضو شورای نگهبان

یک مجموعه ای متشکل از تعدادی از فقهای شناخته شده در قم هستند تحت عنوان مجمع فقهی مشورتی. که اونجا مصوبات از نظر شرعی بررسی میشه و یک گزارشی به صحن شورا میده. و یک مجموعه هم پژوهشکده است که از نظر حقوقی و سایر موضوعات دیگر مسائل بررسی میشه. 

- یکی از بدعت هایی که از زمان رهبری علی خامنه ای در شورای نگهبان به وجود اومد تشکیل «مجمع مشورتی حقوقی» یا همان «مرکز تحقیقات شورای نگهبان» در سال ۷۶ بود که البته تا سال ۷۹ عملا کاری نمی کرد و بود و نبودش فرقی نداشت.

- در سال ۱۳۷۹ غلامحسین الهام عضو حقوقدان این شورا به سمت ریاست مرکز تحقیقات شورای نگهبان می‌رسه، در همین زمان و با استعفای طاهری خرم آبادی از عضویت در جمع فقهای شورا، احمد جنتی در نامه‌ای به رهبر ایران خواستار تشکیل «مجمع مشورتی فقهی» به ریاست طاهری می شه تا بالاخره بعد از ۲۱ سال، شورا صاحب دو بازوی مشورتی به نام های مجمع مشورتی فقهی و حقوقی بشه، بازوهایی که قراره نسل بعدی اعضای این شورا رو پرورش بده!

- محمد مومن، عضو سابق فقهای شورای نگهبان که پس از طاهری خرم آبادی مسئولیت این مجمع را بر عهده داشت، گفته بود که ایده تشکیل مجمع مشورتی فقهی، متعلق به خامنه ای است نه جنتی، به گفته او: 

- «در زمانی که بنده در دوره نخست عضو شورای نگهبان شدم این مسائل یعنی ایده تشکیل مجمع مشورتی فقهی نبود ولی سپس در طول زمان با راهنمایی مقام معظم رهبری مطرح شد.»

نظر حسین احمدی نیاز وکیل و فعال مدافع حقوق بشر

«با توجه به سن آقای جنتی و مشاغل عدیده‌ای که ایشون برخوردار است، جنتی دبیر شورای نگهبان یا رئیس شورای نگهبان است. ایشون از طریق بازوان اجرایی خودش که مجمع فقهی و مجمع حقوقی و پژوهشکده شورای نگهبان است و افرادی معمولا در این سه نهاد انتخاب و منسوب می‌شوند که همراه و همگام با اندیشه و ایدئولوژی آقای جنتی باشند و بعضا تندتر از ایشان در سیاست‌های موجود عمل می‌کنند. یعنی کسانی انتخاب می شوند که همراه و همگام با ایشان باشند. این افراد لوایح، مصوبات و یا پیشنهادات رو آماده می‌کنند و در اختیار آقای جنتی و یا شورای نگهبان قرار می‌دهند و شورا در جلسات خود اینها رو مورد تایید و یا تصویب قرار میده. بنابراین شورای نگهبان، چه شش نفر حقوقدان چه شش نفر فقیه، صرفا امضا کنندگان هستند، که البته مهره‌های اصلی هستند اما بازوان اجرایی آنها همین مجامع فقهی و حقوقی و پژوهشکده محسوب می‌شوند که کارها رو انجام می‌دهند.»

- تو مجمع فقهی قرار بود گروهی از روحانیون و فقها به موازات شورای نگهبان، همه قوانین و مقررات روزانه مجلس رو از منظر مغایرت با اسلام دنبال کنند و نظر کتبی‌شون رو در هر موردی به شورا بدن، اینطوری شورا و یا بهتر بگیم شخص احمد جنتی می‌تونست به مرور زمان شناخت کاملی از نظرات دیگر فقهایی که تو شورا نیستند به دست بیاره و در اصل ذخیره‌های فقهای شورای نگهبان رو برای روز مبادا بشناسه! این طوری هیچ وقت نظام با حضور یک فقیه که کمی متفاوت بخواد فکر کنه هم تو شورا مواجه نمیشد.

- معمولا چه جور حقوقدان هایی وارد شورا میشن؟ در جامعه حقوقی ایا استدلال های این افراد مورد پذیرشه؟ 

- همین اتفاق هم برای حقوق دان ها افتاد و اون ها هم در مجمع حقوقی شروع به انطباق قوانین مجلس با قانون اساسی کردند. 

- شاید براتون جالب باشه که هیچ اسمی از اعضای این مجامع مشورتی در دسترس نیست و فقط میدونیم که رئیس فعلی مجمع مشورتی حقوقی سیامک ره پیک است و رئیس فعلی مجمع فقهی هم مهدی شب زنده دار است. 

- این دو تا مجمع حالا تحت عنوان پژوهشکده شورای نگهبان به فعالیت خودشون ادامه میدن، کارگاه های آموزشی برگزار می کنند و سعی میکنند با قرار دادن حقوقدان ها و فقها در شرایط شبیه سازی شده اونها رو آموزش بدن و البته محک هم بزنند!  

- سیامک ره‌پیک رییس فعلی پژوهشکده و هادی طحان نظیف عضو تازه وارد شورای نگهبان، از همین مجمع مشورتی به شورای نگهبان رسیدند.

نظر حسین احمدی نیاز وکیل و فعال مدافع حقوق بشر

به ضرس قاطع می‌توان گفت شورای نگهبان ایران، پر قدرت ترین و موثر ترین نهاد سیاسی و تقنینی ایران محسوب میشه که از اختیارات فرا قانونی گسترده‌ای برخوردار است، به لحاظ اینکه وقتی که این نهاد سه تکلیف و اختیار عمده به نام تفسیر قانون اساسی، نظارت بر انتخابات‌ در قالب نظارت استصوابی و ایضا نظارت بر عدم انطباق قوانین با شرع و قانون از این اختیارات برخوردار است و از این سه اختیاری که برخوردار است در راستای اهداف عالیه رهبری ایران که در راس هرم قدرت سیاسی ایران قرار دارد، اهتمام خودش رو به خرج میده و داره تلاش میکنه، این شورا، اقدامات خودش را از طریق بازوان اجراییش شامل پژوهشکده شورای نگهبان، مجمع فقهی شورای نگهبان و مجمع حقوق این شورا انجام میده. با در نظر گرفتن بودجه‌ای که شورای نگهبان هر ساله در قانون بودجه دریافت میکنه ملاحظه می‌گردد که حجم وسیعی از این بودجه را به این نهادهای زیر مجموعه خود تزریق و پرداخت میکند. شوربختانه تا به امروز در هیچ کدام از گزارش‌های نهادهای حقوق بشر در باب تحریم این سه نهاد و یا برخورد با این سه نهاد زیر مجموعه شورای نگهبان در باب اعمال قوانین تبعیض آمیز هیچ اقدامی صورت نگرفته است اما در واقع چه فقهای شورای نگهبان چه حقوقدانان شورا و چه ترکیب ۱۲ نفره شورای نگهبان پس از دریافت نظرات پژوهشکده شورای نگهبان و مجمع فقهی و حقوقی نسبت به قوانین موجود نسبت به تعیین صلاحیت‌ افرادی که چه در انتخابات ریاست جمهوری چه در انتخابات مجلس شورای اسلامی و چه در انتخابات خبرگان هست اعمال نظر میکنه. بنابراین این سه کن ارکان اصلی تصمیم گیری شورای نگهبان هستند که آن را به این هیات ۱۲ نفره ارسال می کنند.

- تو این ۲۰ سال گذشته شوراهای مشورتی فقط در مورد قوانین نظر میدادند ولی گویا قراره از حالا به بعد این افراد در مورد نحوه رد صلاحیت ها هم آموزش ببینند تا یاد بگیرن چه کسی رو چطوری و با چه شرایطی رد و یا تایید کنند!

-  اونچه که از ابتدای پادکست برابری تا اینجا با شما در میون گذاشتیم، مروری بود بر فرایند شکل گیری، تثبیت  و گسترش ساختارهای شورای نگهبان قانون اساسی.

که از یک گروه دوازده نفره به سازمانی عریض و طویل با ده ها هزار نیروی استخدامی و پژوهشکده‌ای برای تحقیق بدل شد. 

- در قسمت بعد با شما از زندگی افرادی خواهیم گفت که در طول ۴۰ سال گذشته عضو این شورای مردانه ۱۲ نفره بوده‌اند، افرادی که با اتکا به قدرت شورای نگهبان روزانه برای زندگی ما و شما تصمیماتی حیاتی و سرنوشت ساز می‌گیرند اما اصولا به کسی پاسخگو نیستند.

برابری را با دوستان خود به اشتراک بگذارید.

- سخنرانی خمینی درباره شورای نگهبان https://www.aparat.com/v/WCK4Y

- سخنرانی خامنه ای درباره شورای نگهبان https://www.aparat.com/v/GS1MJ

- وب سایت علی خامنه‌ای رهبر ایران  http://www.mostazafin.tv/article/6275

- تلویزیون اینترنتی مستضعفین http://www.mostazafin.tv/article/6275

- پرونده شورای نگهبان در عرصه سوم https://www.arsehsevom.org/guardian-council/

- پژوهشکده شورای نگهبان http://www.shora-rc.ir/Portal/Home/

- مصاحبه تلویزیونی علم الهدی معاون پژوهشکده شورای نگهبان https://www.aparat.com/v/9oY2I

- پیش نویش قانون اساسی ایران http://www.mediafire.com/?wqzndvahzwg

- مشروح مذاکرات مجلس خبرگان رهبری‌ https://www.youtube.com/watch?v=v3u_VIGI9vE&t=918s

https://www.youtube.com/watch?v=_uV5IDlL_Cc&t=380s

https://www.youtube.com/watch?v=83wQTWrMZ0M&t=29s

- مصاحبه تلویزیونی سیامک رهپیک رییس پژوهشکده شورای نگهبان https://www.aparat.com/v/rPcZo

- مجامع مشورتی شورای نگهبان-عرصه سوم https://www.arsehsevom.org/guardian-council-articles/

- سخنان محمد مومن عضو متوفی شورای نگهبان https://bit.ly/3jRIgEm