نامه سرگشاده شخصیت‌ها و نهادهای مردمی به مقامات دولتی
بحران محیط زیست در ایران را باید جدی گرفت. یکی از پیامد های خشکسالی و کم آبی در سرزمین ما نابودی دریاچه ها و رودخانه هاست. بحرانی که به علت فقدان یک برنامه‌ریزی علمی و هدف مند برای حفظ زیست گاه های طبیعی اکنون وارد مرحله خطرناکی شده است. فاجعه پیش رو نابودی دریاچه ارومیه است. ارومیه بیماری در بستر مرگ است. نابودی ارومیه یعنی نابودی طبیعت زیبا، یعنی مرگ آبزیان و گیاهان، یعنی رکود و زوال اقتصاد محلی و ملی، یعنی زوال فرهنگی و دست آخر بی توجهی به تباهی و از دست دادن ثروت ملی.
تلاش برای نجات دریاچه ارومیه ادامه دارد. پس از جنبش بزرگ اعتراضی مردم در تابستان گذشته که با خشونت سرکوب و دستگیری گروهی از فعالان محیط زیست را به دنبال داشت. این بار گروهی از شخصیت‌ها و سازمان های مردم نهاد با انتشار نامهای سرگشاده به مسئولان کشور خواهان توجه جدی و دلسوزانه همه دست اندرکاران به یکی از مهم ترین بحران های سالهای اخیر در زمینه محیط زیست شده اند. متن این نامه را که برروی سایت ایران امروز منتشر شده است دراینجا می خوانید:
«به نام آفریدگار زیبایی
هیئت رئیسه محترم مجلس شورای اسلامی
همان طور که می‌دانیم، حال دریاچه ارومیه خوب نیست. ارومیه‌ی فیروزه‌ای، دیر زمانی است که در بستر بیماریست و چشم انتظار دارویی برای بازیابیِ طراوت و شادابی گذشته‌ی خود.
ما نگرانیهای مردم، تشکل‌ها و فعالان محیط زیست و تلاش‌های آنها برای اعلام همبستگی با این سرمایه ملی را می‌ستاییم و آن را نشان از مسئولیت‌پذیری ایشان در قبال ذخایر طبیعی کشور می‌دانیم. آری؛ به راستی که امروز دریاچه ارومیه نیازمند توجه ملی است و ما در این راستا لازم دیدیم نکاتی را به تمام کسانی که به واسطه سمت‌های اجرایی‌شان، نقشی در تعیین سرنوشت دریاچه دارند، متذکر شویم:
۱. باور اغلب متخصصان محیط زیست این است که مداخلات انسانی نظیر توسعه نامتوازن، سدسازی‌های بی‌رویه، احداث میان گذر، گسترش کشاورزیِ ناکارآمد و حفر شتابان چاه‌های مجاز و غیر مجاز، بر پیدایش مشکلات دریاچه ارومیه اثر غیر‌قابل‌انکاری داشته است و این مسئله، فقط پیامد یک روند طبیعی اکوسیستم منطقه نیست.
۲. طرح‌های پیشنهادیِ انتقال آب بین حوضه‌‌ای، نظیر انتقال آب از رودخانه‌های ارس یا زاب، به علت زیان بزرگ ایجاد شده در مبدا و اثرات نامعلوم در مقصد، از طرف قریب به اتفاق کارشناسان محیط زیستی با هشدار و اعلام نگرانی مواجه شده‌اند. ما ضمن اعلام حمایت از این نگرانی‌ها و مخالفت با چنین اقدام‌های نسنجیده‌ای، باور داریم تصمیماتی که در آنها نگاه همه جانبه‌ای به اکوسیستم منطقه نشده باشد، نه تنها راه گشا نیستند، بلکه مشکلی بر مشکلات موجود اضافه خواهند کرد.
۳. مشکلات به وجود آمده برای دریاچه ارومیه، یک شبه درست نشده‌اند که بتوان یک شبه هم آنها را رفع و رجوع کرد. باید چاره‌ای اساسی بیاندیشیم و در درجه اول باور داشته باشیم که چیزی مهم‌تر از آینده‌ی زیست بوم منطقه نیست. لذا، سازمان‌های مسئول، فراتر از متهم کردن یکدیگر، باید اشتباهات و کوتاهی‌های‌شان را بپذیرند، و در این راه، اگر لازم شد که بر روی برخی تصمیمات قبلی غلط خود، خط قرمز بکشند، این کار را با شجاعت انجام دهند.
۴. به نظر ما، در شرایط فعلی، حاکم شدن فضای گفت‌وگوی کارشناسی و خردورزانه، بهترین اتفاقی است که می‌تواند بین دولت، رسانه‌ها، تشکل‌ها و کارشناسان دلسوز منابع طبیعی و محیط زیست بیافتد. گفت‌وگویی که هدفش یک چیز باشد: “پیدا کردن راهحلی معقول برای دریاچه ارومیه.”؛ راهحلی که با نگاهی جامع، تمام اکوسیستم منطقه و حیات اقتصادی، اجتماعی و طبیعی آن را مد نظر داشته باشد.
در پایان باید اشاره کرد که اگرچه دریاچه ارومیه در حال حاضر رسانه‌ای‌ترین مشکل محیط زیستی ایران شده است، اما این موضوع، یگانه مسئله‌ی طبیعت کشورمان نیست و ما با مخاطرات پر‌اهمیت دیگری از جمله سرعت بالای فرسایش خاک، تغییر کاربری و کاهش شدید عرصه‌های جنگلی، خشک شدن اغلب تالاب‌ها و دریاچه‌های مرکزی کشور، فرونشست زمین و گسترش بیابان‌زایی، تشدید گرد و غبار و رخداد ریزگردها و آلودگی‌های محیطی هم روبرو هستیم.
بحران محیط زیست، آینده جامعه ما را به طور جدی تهدید می‌کند و برای مقابله با آن، نیازمند یک همبستگی و همراهی ملی هستیم: مردمی که هریک داوطلبانه، پاسدار محیط زیست باشند و مسئولانی که با امکانات و بودجه‌ی در دستشان و البته با درنظر گرفتن نظرات کارشناسان و دلسوزان محیط زیست کشور، پاسخ‌گوی نگرانیهای موجود باشند.
به امید روزهای بهتر برای محیط زیست ایران
جمعی از تشکل‌ها و کارشناسان محیط زیستی رونوشت:
کارشناسان امضا کننده به ترتیب حروف الفبا:
1.رضا اخوان، عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع
2.وحید اعتماد، استاد دانشگاه تهران
3.محمد حسین ایران نژاد پاریزی، استاد دانشگاه یزد
4.مهدی بصیری، استاد بازنشسته دانشگاه صنعتی اصفهان
5.عبدالرسول تِلوَری،کارشناس بازنشسته مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور
6.مقداد جور غلامی، استاد دانشگاه تهران
7.بهرام حسن زاده کیابی، استاد دانشگاه شهید بهشتی
8.محمد خسرو شاهی، عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع
9.علی اصغر درویش صفت، استاد دانشگاه تهران
10.محمد درویش، عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع
11.احمد رحمانی، عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع
12.حسن روحی‌پور، عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع
13.عزت الله رئیسی، استاد دانشگاه شیراز
14.قوام الدین زاهدی امیری، استاد دانشگاه تهران
15.علی سلاجقه، استاد دانشگاه تهران
16.تقی شامخی، استاد دانشگاه تهران
17.انوشیروان شیروانی، استاد دانشگاه تهران
18.سید حمیدرضا صادقی، استاد دانشگاه تربیت مدرس
19.هوشنگ ضیائی، استاد دانشگاه آزاد واحد تهران شمال
20.ناصر طالب بیدختی، استاد دانشگاه شیراز
21.سیدرضا طبایی عَقدایی، عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع
22.فاطمه ظفرنژاد، پژوهشگر آب و توسعه پایدار
23.احسان عبدی، استاد دانشگاه تهران
24.پدرام عطارد، استاد دانشگاه تهران
25.مهدی فرح پور، عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع
26.بیژن فرهنگ دره شوری، کارشناس و پژوهشگر محیط زیست
27.عباس قمری زارع، عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع
28.اسماعیل کهرم، استاد دانشگاه آزاد مرکز تحقیقات تهران
29.هادی کیا دلیری، استاد دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات
30.حمید گـُشتاسب میگونی، استاد دانشگاه محیط زیست کرج
31.ابوالقاسم متین، کارشناس سازمان ترویج، آموزش وتحقیقات وزارت جهاد کشاورزی
32.باریس مجنونیان، استاد دانشگاه تهران
33.مجید مخدوم، استاد دانشگاه تهران
34.محمدرضا مروی مهاجر، استاد دانشگاه تهران
35.محمدرضا مقدم، استاد بازنشسته دانشگاه تهران
36.کاظم نصرتی نصرآبادی، کارشناس‌محیط‌زیست و رئیس جامعه جنگلبانی ایران
37.منوچهر نمیرانیان، استاد دانشگاه تهران
38.پیمان یوسفی آذر، کارشناس و پژوهشگر سازمان جنگلها
انجمن‌های علمی و تشکل‌های امضاکننده:
انجمن علمی ارزیابی محیط زیست ایران، انجمن علمی آبخیزداری ایران، انجمن اعضای هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل¬ها و مراتع، کانون دوستداران محیط زیست دانشگاه صنعتی شریف، انجمن علمی جنگلبانی ایران، کانون عالی گسترش فضای سبز و حفظ محیط زیست ایران، جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست، جمعیت داوطلبان سبز، کانون دوستداران محیط زیست دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، انجمن پایشگران حامی محیط زیست، انجمن حمایت از محیط زیست و منابع طبیعی(پیام سبز)، موسسه توسعه پایدار هرمد، جامعه جنگلبانی ایران، انجمن طرح سرزمین، موسسه آوای طبیعت پایدار، کانون انسان پاک-زمین پاک، موسسه سبزکاران گیلان، کمیسیون محیط زیست انجمن طرفداران توسعه انزلی، انجمن بین رشته ای محیط زیست و اکوتوریسم، انجمن حفظ محیط کوهستان، انجمن حافظان محیط زیست بادرود، انجمن یوزپلنگ ایرانی، موسسه طنین طبیعت تیرگان، دیده‌بان کوهستان.”
