آزادی مرزبانان با میانجی‌گری جامعه مدنی
عرصه سوم: تلاش گروه‌های سنی مذهب ایرانی برای آزادی گروگان‌ها با پیام‌های تشکر آمیز بسیاری از سوی جامعه مدنی روبرو شد، در حالیکه بجز استاندار سیستان و بلوچستان، سایر مقامات رسمی دولتی و نظامی تا کنون واکنش مثبتی به این پادرمیانی نشان نداده‌اند.
گروگانان سرانجام با وساطت بزرگان اهل سنت، از جمله شخص مولوی عبدالحمید امام جمعه اهل سنت زاهدان آزاد شدند. پس از آزادی سربازان، بسیاری از فعالان مدنی و حتی برخی از شخصیت‌های جمهوری اسلامی از جمله اکبر هاشمی رفسنجانی از پادرمیانی علمای اهل سنت در آزادی گروگانان تشکر کردند. اما اصولگرایان با همراهی برخی مقامات رسمی نظامی و سیاسی با مشکوک خواندن این داستان، اهل سنت را متهم می‌کنند که از ابتدا با گروه “جیش العدل” در تماس بوده‌اند.
مولوی عبدالحمید گفته است که با حمایت استاندار سیستان و بلوچستان “هیئتی مردمی متشکل از افراد تاثیرگذار منطقه” برای مذاکره با گروگانگیران فرستاده شدند. او گفت: “بنده یک جلد قرآن مجید به همراه پیغامی که حاوی آزادی گروگان‌ها بود، فرستادم.”
به گفته مولوی عبدالحمید، گروه جیش‌العدل در ازای رها کردن گروگان‌ها خواهان آزادی بعضی زندانیان بودند، اما در نهایت “به احترام کلام‌الله مجید و حرمت علما و مردم” مرزبانان را آزاد کردند.
امید شه‌بخش، یکی از سران طوایف بلوچ و عضو هیئت میانجی نیز گفته است مرزبانان را در منطقه‌ای به نام “پری آب” و در مرز افغانستان تحویل گرفته‌اند.
مولوی عبدالحمید همچنین گفته است که هیئت میانجی گروه جیش‌العدل را ترغیب کرده که خواسته‌هایش را از طریق گفتگو مطرح کند. او از “همه طرف‌های درگیر” خواسته است که به جای خشونت، خواسته‌های خود را از طریق گفتگو پی بگیرند.
مولوی عبدالحمید از طرف دیگر هم گفته است: “خشونت، اعدام و صدور احکام سنگین را برای مبارزه با معضل مواد مخدر و نیز مسائل امنیتی کارساز نمی‌دانم.”
امید شه‌بخش، یکی از سران طوایف بلوچ و عضو هیئت میانجی نیز با محکوم کردن جیش‌العدل گفته است: “مردم سیستان و بلوچستان از چنین حرکت‌هایی که به ضرر منافع نظام و ملت است به شدت تنفر دارند و برای دستیابی به توسعه و آبادانی استان نیازمند ثبات و امنیت و آرامش هستند.”
آقای شه‌بخش گفته است: “برای تحویل گرفتن مرزبانان ایرانی بیش از ۱۱ روز در مرز سرگردان بودیم و در این راستا تلاش‌های زیادی با استفاده از ظرفیت‌های مردمی به ویژه سران قبایل و طوایف انجام شد.
او به تارنمای عصر هامون گفت: “در زمان تحویل مرزبانان، آنها با مشاهده ما ترسیدند و چون ترس آنها را مشاهده کردم گفتم من برادر شما هستم و آمدهام شما را به کشورتان برگردانم.”
در حالیکه آزادی مرزبانان به گروگان گرفته شده موجی از پیام‌های تقدیر از اهل سنت را در جامعه برانگیخت، نظامیان و اصولگرایان ضمن انتقاد شدید از این پادرمیانی روایت دیگری از این ماجرا می‌کنند.
سرتیپ حسین ذوالفقاری، فرمانده مرزبانی ناجا، روز دوشنبه، ۱۸ فروردین ماه، اعلام کرد که اصل ماجرای گروگانگیری مرزبانان مشکوک است. آقای ذوالفقاری در رابطه با وقوع این گروگانگیری گفته است که شرایط در زمان گروگانگیری طبیعی نبوده و ناجا مشغول پیگیری این پرونده است.
اسماعیل احمدی مقدم، رییس پلیس ایران نیز روز یکشنبه، ۱۷ فرودین ماه گفته بود “وضعیت این سربازان در لحظه‌ای که به گروگان گرفته شدند مصداق «بی‌انضباطی» بوده است و موضعی بوده که به غرور انسان آسیب می‌زند.”
اسماعیل کوثری نیز در گفت‌وگو با خانه ملت اعلام کرده که این افراد در انجام وظیفه مرزبانی‌شان کوتاهی و تخلف کرده‌اند و به همین خاطر باید با آنها برخورد شود. رییس کمیته دفاعی کمیسیون امنیت ملی مجلس گفته است که این افراد باید مورد تنبیه قرار بگیرند و نباید مشمول قانون خدمات مربوط به آزادگان شوند.
در این راستا، برخی از فعالان مدنی در شبکه‌های اجتماعی تلاش می‌کنند تا با امضای طوماری از مولوی عبدالحمید تشکر کنند. شورای هماهنگی راه سبز امید نیز با انتشار پیامی از مولوی عبدالحمید تقدیر کرده است. در این پیام آمده آزادی مرزبانان با حمایت قاطع مردم, جامعه مدنی و بویژه معتمدان محلی نشان داد که امنیت ملی واقعی مبتنی بر همبستگی ملی است و تنها با مشارکت همه ملت بدور از تبعیض قابل تامین و تضمین است.
در مجموع می توان گفت این بحران بار دیگر به‌‌دستان جامعه مدنی مدیریت و حل شد. جامعه مدنی در ایران بار دیگر نشان داد علیرغم محدودیت‌های موجود از توان بزرگی برای حل بحران‌های ملی برخوردار است و در این میان نقش اقلیت‌های قومی -مذهبی برجسته گردید.
