اپلیکیشن«ترنج» تلاشی برای پایان دادن به خشونت

عرصه سوم: جامعه مدنی در ایران به دلیل وجود ممانعت‌های سیستماتیک و کنترل حاکمیتی، نحیف و محتضر است. از این رو کارکردهای این نهادها، که در جوامع توسعه یافته تاثیر بسزایی بر کنترل آسیب‌های اجتماعی دارد نیز مغفول می‌ماند. در سال‌های اخیر با رشد و توسعه تکنولوژی تاحدی امکان عبور نامحسوس از موانع و محدودیت‌های اعمال شده به وجود آمد. با رشد استفاده از تلفن‌های هوشمند برای فعالین حوزه اجتماعی این امکان فراهم شد تا بتوانند با خلاقیت و بهره‌گیری از تجربه‌های مشابه در سایر کشورها به طراحی اپلیکیشن‌هایی بپردازند که  تا حدی خلاهای ناشی از محدودیت فعالیت اجتماعی را جبران کند.

در ایران همواره مسایل مربوط به حوزه خانواده، خشونت‌های خانگی و مسائل زنان تابوهایی بوده است که گاه با دخالت‌ها و فرمان‌های اجرایی از سوی رهبر کشور هر گونه تغییر در آن‌ حوزه‌ها با مقاومت نهاد‌های حکومتی مواجه شده است. از همین رو و با هدف دور زدن محدودیت‌های موجود و برای اطلاع رسانی و آگاه سازی جامعه از آسیب‌های این حوزه و دادن ابزارهایی برای مقابله با آن، گروهی از فعالان حقوقی و حوزه زنان و  کارشناسان ،در آستانه سال ۱۳۹۶ از اپلیکیشن «ترنج» رونمایی کردند.

 اپلیکیشن فارسی «ترنج» برای آموزش و حمایت از افرادی طراحی شده  که به هر دلیلی ممکن است در محیط خانواده یا بیرون از خانه مورد خشونت قرار گیرند. به نظر می‌رسد که با توجه به آمار بالای خشونت علیه زنان در ایران جامعه هدف اصلی این اپلیکیشن، زنان باشند. بنابرگفته سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس در ایران کمتر از ۳۵ درصد از خشونت‌های خانگی به پلیس گزارش می‌شود.  در درجه اول گزارش این نوع آزارها و در مرحله بعد مطلع شدن از حقوق خود می‌تواند زنان را در تقابل با این آسیب امیدوارتر و توانمندتر کند. بر اساس آمارهای موجود از میان ۱۸۰ موردی که زنان علیه خشونت‌های خانگی شکایت کرده بودند، ۱۲۸ مورد آنها حاضر نشدند پیگرد قانونی صورت گیرد. این آمار حاکی از آن است که علاوه بر خلاهای قانونی و محدودیت‌های عرفی، عدم آگاهی از حقوق حداقلی پیش بینی شده در قانون اساسی نیز به این پدیده در ایران دامن می‌زند. با وجود این مخاطب این برنامه فقط زنان نیستند و مردان نیز می‌توانند از آن سود ببرند تا در مواقع بروز خظر یا برای دریافت مشاوره به آن مراجعه کنند.

ترنج چگونه به ما کمک می‌کند؟

«ترنج » شامل پنج بخش کلی برای کمک‌رسانی است: بخش «پیام‌ها و تماس اضطراری»،‌ «راهنما و فرم‌های حقوقی»، «رابطه‌سنج» (تست روان‌شناسی)، «معرفی مراکز مشاوره رایگان» و «بیش‌تر بدانیم» (شامل مطالب آموزشی در مورد رابطه و شناسایی رابطه‌های پر خطر). بنابراین در این برنامه مخصوص گوشی‌های همراه هم برای فرد در معرض آسیب و آسیب‌دیده و هم برای آموزش‌های شروع یک رابطه برنامه‌هایی پیش بینی شده است.

بخش «پیام‌ها و تماس اضطراری» در واقع برای حمایت در لحظه خطر در نظر گرفته شده و به این شکل عمل می‌کند که کاربر از قبل سه نفر از دوستان یا نزدیکان مورد اعتماد خود را انتخاب می‌کنند. ترنج چهار پیام اضطراری از قبل برای‌ این مواقع در نظر گرفته است: «پلیس را خبر کن»، «سریع خودت را برسان»، «به من زنگ بزن» و «کمک رسید، خوب هستم».

دو پیام اول قابل تغییر نیستند اما متن‌های دو پیام دیگر تغییر می‌کنند. کاربران در لحظه خطر، پیام را به دوستی که مد نظر دارند، ارسال می‌کنند. اگر فرد اجازه ارسال موقعیت جغرافیایی را داده باشد، پیام همراه با نقشه محل ارسال می‌شود. برای مواقعی که ممکن است جی‌پی‌اس کار نکند، سه آدرس مثل محل خانه نیز از قبل آماده شده است. از طرفی، کاربران می‌توانند با شماره‌های ۱۱۰ و ۱۱۵ نیز از طریق این اپلیکیشن تماس بگیرند.

 به دلایل مختلفی از قبیل مشکلات مالی و یا ترس از باخبرشدن دیگران افراد هرگز برای حل مشکلات خود به سراغ یک وکیل یا مشاور حقوقی نمی‌روند و از این رو از حقوق خود بی‌خبر هستند. در بخش راهنما و فرم‌های حقوقی «ترنج» می‌توان اطلاعاتی در زمینه حقوق خانواده و فرم‌های مورد نیاز برای طرح شکایت حقوقی یا کیفری در دادگستری و پیش‌نویس شروط ضمن عقد و موارد از این قبیل را به راحتی دریافت کرد.

«رابطه سنج» راه‌های شناسایی رابطه‌های پرخطر و راه‌کارهای موجود برای پیشگری، بهبود شرایط و یا ترک رابطه پرخطر را در اختیار کاربر قرار می‌دهد. یکی از مفیدترین بخش‌های این اپلیکیشن که خدمات آن را از حد یک برنامه معمول فراتر برده است معرفی مراکز مشاوره رایگان است که این مراکز از طریق تلفن یا به صورت آنلاین به پرسش‌ها و ابهامات حقوقی و روانشناسی کاربر پاسخ می‌دهند و این خدمات نیز به صورت رایگان صورت می‌پذیرد.

«ترنج» به منظور حفظ حریم خصوصی کاربران هیچ‌گونه اطلاعات شخصی از آنان جمع‌آوری نمی‌کند و افراد می‌توانند به طور کاملا ناشناس از آن استفاده کنند. همچنین آدرس آی‌پی‌ کاربران در سرورها ذخیره نمی‌شود تا در صورت وقوع حملات سایبری به سیستم، اطلاعات شخصی افراد در معرض خطر قرار نگیرد.

در حال حاضر«ترنج» صرفا برای گوشی‌های اندروید ارایه می‌شود و شامل فیلترینگ نیست اما در صورت فیلتر شدن، دست‌اندرکاران این اپلیکیشن، آن را از دو طریق دیگر نیز عرضه می‌کنند؛ از راه توزیع پلتفرم «توشه» که نوعی دانلود آفلاین است یا آپلود مستقیم فایل نصب نرم‌افزار در کانال های تلگرامی و یاری گرفتن از فعالان عرصه شبکه‌های اجتماعی.