ضوابط فعالیت تشکل‌های اسلامی دانشگاه‌ها

اشاره- دانشگاه­ها و مراكز آموزش عالي هر جامعه معرف و مبين بالاترين سطح تفكر و علم آن جامعه محسوب مي­شود و اصول جهان بيني و نظام اعتقادي و ارزشي جامعه را در خود متجلي مي­سازند و با تربيت متفكران و دانشمندان و مديران آينده، در جهت بخشيدن به حركت­هاي گوناگون فكري، اعتقادي، فرهنگي و سياسي جامعه مؤثر واقع مي­شوند. از اينجا مي­توان گفت كه دانشگاه­هاي مختلف جهان، علاوه بر اشتراكاتي كه به اعتبار دانشگاه بودن با يكديگر دارند به اعتبار تعلق به جوامعي با بينش­ها و ارزش­هاي مختلف واجد خصوصياتي هستند كه آن­ها را از يكديگر متفاوت و متمايز مي­سازد.

جامعه ايراني كه در انقلاب اسلامي خود با رويكردهاي الهي و معنوي، جهان بيني و نظام ارزشي اسلام را مبناي شئون گوناگون خود قرارداد، خواهان آن است كه دانشگاه­هاي متناسبي با مباني و ارزش­هاي اسلامي داشته باشد تا هم بتواند در آن دانشگاه­ها از مباني و معيارها خود آگاهي و شناخت دقيق تر و ژرف­­تر حاصل كند و هم با تربيت متفكران و مديران بر وفق آن مباني و معيارها، به ترويج و تعميم آن­ها در كل جامعه مبادرت نمايد. ايفاي چنين رسالت مهمي نيازمند تلاش و كوشش سازمان يافته دانشگاهيان در پرتو نظم و انضباط و قانونمندي است. آئين نامه حاضر بر مبناي چنين تفكري، با نظر به اصول عمومي و اختصاصي حاكم بر دانشگاه­ها بر اساس مصوبه شوراي عالي انقلاب فرهنگي و به منظور توسعه و تشويق فعاليت­ها و حمايت از حقوق سياسي و اجتماعي دانشگاهيان در چارچوب قوانين موضوعه كشور تدوين گرديده است.

فصل اول- كليات و تعاريف

ماده 1 – در اين آئين نامه تعاريف زير مورد نظر است:

1- 1. دانشگاه: به هر يك از دانشگاه­ها و مؤسسات آموزش عالي و پژوهشي اعم از دولتي و غير دولتي اطلاق ميشود.

1- 2. تبصره- هر مركز يا واحد دانشگاهي وابسته به دانشگاه­هاي دولتي در ديگر شهرها و نيز هر واحد دانشگاه غير دولتي در اين آئين نامه همانند دانشگاه محسوب مي­شود.

2- 1. دانشگاهيان: عبارت از دانشجويان و اعضاي هيأت علمي دانشگاه مي­باشد.

3- 1. تشكل اسلامي: جمعيتي مركب از دانشگاهيان است كه پس از دريافت مجوز رسمي فعاليت از مرجع ذي صلاح ( هيأت نظارت دانشگاه- مصرح در فصل سوم اين آئين نامه ) در جهت تحقق اهداف اسلامي و ارزش­هاي انقلاب و نظام اسلامي مصرح در چهارچوب قانون اساسي و اين آئين نامه فعاليت مي­نمايد.

4- 1. عضو: به هريك از دانشگاهيان كه نسبت به ثبت نام خود براي عضويت در يكي از تشكل­هاي اسلامي اقدام نموده و پذيرفته شده است اطلاق مي­شود. (عضويت به منزله موافقت با اساسنامه تشكل است).

تبصره- هر فرد تنها مي­تواند در زمان واحد در يك تشكل اسلامي عضويت داشته باشد و در غير اين صورت عضويت مؤخر قابل قبول است.

ماده 2- محدوده فعاليت:

1- 2. هر نوع فعاليت سياسي، فرهنگي و اجتماعي تشكل­هاي اسلامي در حدود اساسنامه تشكل در داخل دانشگاه و در چارچوب ضوابط و مقررات دانشگاه و اين آئين نامه و ساير قوانين موضوعه كشور مجاز است.

تبصره 1: براي هرگونه فعاليت در خارج از دانشگاه، تشكل­ها موظفند طبق قانون احزاب[1] مجوز فعاليت دريافت دارند.

تبصره 2: راه اندازي هر نوع پايگاه اطلاع رساني رايانه­اي با مجوز شوراي فرهنگي دانشگاه صورت مي­گيرد.[2]

1- 3. برگزاري سخنراني، تجمع، راهپيمايي، ميز گرد، تريبون آزاد و نصب تابلوهاي تشكل­هاي دانشجويي با ارائه مجوز از هئيت نظارت دانشگاه امكان پذير است.

تبصره 1: انتشار هر نوع نشريه­اي به استثناي نشريات علمي دانشگاهي با مجوز شوراي فرهنگي دانشگاه صورت مي­گيرد.

تبصره 2: شوراي فرهنگي دانشگاه در صورت مغايرت هر نوع فعاليت فرهنگي، سياسي و اجتماعي با مصالح دانشگاه، ضوابط شرعي و ارزش­هاي انقلاب اسلامي، مراتب را به رياست دانشگاه اعلام مينمايد و رئيس دانشگاه موظف است در صورت اعلام شوراي فرهنگي و يا مشاهده موارد خلاف از آن­ها جلوگيري كند.

فصل دوم: تشكل­ها:

ماده 3– تشكل­ها با طي مراحل زير تأسيس مي­گردند:

1- 3.حداقل 5 نفر از دانشجويان يا 3 نفر از اعضاي هيأت علمي با داشتن شرايط زير مي­توانند به عنوان هيأت مؤسس با ارائه نام مشخصي براي تشكل، تقاضاي صدور پروانه فعاليت نمايند:

الف: اعتقاد و التزام عملي به اسلام، ولايت مطلقه فقيه و قانون اساسي

ب: برخورداري از حسن شهرت[3] و اخلاق اسلامي و حداقل دو نيم سال تحصيلي اشتغال به تحصيل در دانشگاه مزبور براي تشكل­هاي دانشجويي و حداقل دو سال استخدام رسمي يا آزمايشي در دانشگاه مزبور براي تشكل اعضاي هيأت علمي

2- 3. كساني كه به موجب ماده 7 قانون فعاليت احزاب، جمعيت ها و انجمنهاي سياسي و صنفي[4] از حق تأسيس جمعيت و حزب سياسي و يا شركت در هيأت رهبري آن محرومند، نمي­توانند به عنوان هيأت مؤسس تقاضاي صدور پروانه براي ايجاد تشكل در مراكز آموزش عالي نمايند.

3- 3. در صورت تأييد صلاحيت حداقل لازم اعضاي هيأت مؤسس ( موضوع بند 1- 3) و تأييد نام تشكل، هيأت نظارت دانشگاه حداكثر ظرف پانزده روز كاري موافقت اصولي با تأسيس تشكل را صادر مي­نمايد.

4- 3. هيأت مؤسس مكلف است حداكثر ظرف مدت سه ماه از تاريخ دريافت موافقت اصولي فهرست اسامي اعضا و اساسنامه را به هيأت نظارت تسليم نمايد. در غير اين صورت، درخواست تأسيس كان لم يكن تلقي مي­شود.

تبصره- التزام به قانون اساسي، ولايت مطلقه فقيه، قوانين موضوعه كشور و آئين نامه­هاي مصوب بايستي مصرحاً در اساسنامه تشكل آمده باشد.

5- 3. هيأت نظارت پس از دريافت فهرست اسامي اعضا (درحد نصاب لازم) حداكثر ظرف دو ماه نسبت به بررسي و تصويب اساسنامه و صدور مجوز براي تشكل واجد شرايط اقدام مي­نمايد.

6- 3. هيأت نظارت موظف است در صورت عدم تصويب اساسنامه، مراتب را به طور كتبي با ذكر دلايل و مستندات به متقاضيان اعلام نمايد و متقاضيان مي­تواند ظرف مدت يك ماه ضمن تأمين نظر هيأت تقاضاي تجديد نظر نمايند.

تبصره 1 – در صورت امتناع هيأت نظارت دانشگاه از صدور پروانه و يا اعتراض هيأت مؤسس تشكل به نظرات هيأت نظارت درباره اساسنامه تشكل، هيأت مؤسس مي­تواند اعتراض خود را به هيأت نظارت مركزي (موضوع ماده 5 اين آئين نامه) ارسال نمايد و هيأت نظارت مركزي موظف است ظرف حداكثر مدت دو ماه نسبت به اعتراض واصله رسيدگي و اعلام نظر نمايد.

تبصره 2. هر نوع تغيير در اساسنامه منوط به تأييد هيأت نظارت دانشگاه مي­باشد.

7- 3. حد نصاب تعداد اعضاي تشكل­هاي دانشجويي با احتساب هيأت مؤسس 3 درصد كل دانشجويان آن دانشگاه و حداقل 50 نفر مي­باشد.

8- 3. حد نصاب تعداد اعضاي تشكل­هاي هيأت علمي با احتساب هيأت مؤسس 5 درصد كل اعضاي هيأت علمي آن دانشگاه و حداقل 10 نفر مي­باشد.

فصل سوم- نظارت:

ماده 4- به منظور حمايت از حقوق سياسي و اجتماعي دانشگاهيان و انجام وظايف مقرر در اين آئين نامه، هيأت نظارت در هر دانشگاه با تركيب و شرح وظايف زير تشكيل مي­شود:

1- 4. تركيب هيأت نظارت دانشگاه:

الف: رئيس دانشگاه (رئيس هيأت)

ب. مسئول نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه

ج. نماينده وزارت فرهنگ و آموزش عالي يا بهداشت، درمان و آموزش پزشكي يا دانشگاه آزاد اسلامي حسب مورد

2- 4. وظايف هيأت نظارت دانشگاه:

الف. بررسي اساسنامه و صلاحيت اعضاي مؤسس تشكل­هاي اسلامي

ب. اعلام موافقت اصولي و صدور پروانه فعاليت براي تشكل­هاي اسلامي

ج. صدور انجام فعاليت تشكل­ها

د. نظارت بر حسن اجراي انتخابات تشكل­هاي اسلامي

هـ. رسيدگي به تخلفات تشكل­ها بر اساس آئين نامه مربوط

و. رسيدگي به شكايات واصل شده از سوي اشخاص حقيقي و حقوقي در ارتباط با فعاليت­هاي تشكل­هاي اسلامي

ز. توقف و يا لغو پروانه فعاليت تشكل­هاي اسلامي

تبصره- هيأت نظارت دانشگاه مي­تواند پس از تأييد هيأت نظارت مركزي بخشي از وظايف خود را شامل بندهاي (ج، د، ه، و) به شورايي متشكل از معاونت دانشجويي و فرهنگي دانشگاه­ها، معاونت دفتر نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه و نماينده وزارتخانه­هاي علوم، تحقيقات و فناوري و بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و دانشگاه آزاد اسلامي حسب مورد تفويض نمايد.[5]

ماده 5– به منظور انجام وظايف مقرر در اين آئين نامه، هيأت نظارت مركزي در وزارتخانه­هاي فرهنگ و آموزش عالي و بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و دانشگاه آزاد اسلامي با تركيب و شرح وظايف زير تشكيل ميشود:

1- 5. تركيب هيأت نظارت مركزي:

الف. وزير يا رئيس دستگاه

ب. رئيس نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه­ها

ج. يكي از معاونان وزير يا رئيس دستگاه به انتخاب وي

د. يك نفر از رؤساي دانشگاه­ها حسب مورد

هـ. نماينده شوراي عالي انقلاب فرهنگي

2- 5. وظايف هيأت نظارت مركزي:

الف. رسيدگي نسبت به درخواست­هاي تجديدنظر درتصميمات هيأت نظارت دانشگاه­ها و تخلفات آن­ها حداكثر ظرف مدت دو ماه

ب.تدوين وتصويب دستورالعمل­هاي اجرايي اين آئين نامه حسب مورد.

ج. تدوين و تصويب آئين نامه رسيدگي به شكايات و تخلفات تشكل­هاي اسلامي

آئين نامه فوق در 5 ماده و 8 تبصره در جلسه 448 مورخ 9/6/1378 شوراي عالي انقلاب فرهنگي به تصويب رسيد و از تاريخ تصويب، آئين نامه­هاي مغاير با آن[6] ملغي مي­شود.

تكميل آئين نامه تشكل­هاي اسلامي دانشگاهيان[7]

ماده 6- كليه تشكل­هاي اسلامي دانشگاهيان كه بر اساس مصوبه جلسه 265 مورخ 28/8/1370 شوراي عالي انقلاب فرهنگي تشكيل شده­اند، قانوني­اند و رسميت دارند.

1- 6- فعاليت­هاي كليه تشكل­هاي اسلامي دانشگاهي از تاريخ تصويب بر اساس مفاد اين آئين نامه خواهد بود.

2- 6 – تشكل­هاي اسلامي مزبور موظفند حداكثر ظرف يك سال اساسنامه­هاي خود را با اين آئين نامه تطبيق دهند.

3- 6- چنانچه بر اساس تشخيص هيأت نظارت مركزي، هركدام از تشكل­هاي مزبور حائز شرايط نبودند با آن تشكل برخورد قانوني صورت مي­گيرد.

ماده 7- مسئوليت هماهنگي و توزيع عادلانه كمك­هاي دانشگاه به تشكل­ها بر عهده هيأت نظارت خواهد بود.

1- 7- مسئولان ذي ربط تنها مجازند به تشكل­هايي تسهيلات ارائه داده و يا اجازه استفاده از امكانات دانشگاه­ها را بدهند كه مجوز فعال را طبق اين آئين نامه دريافت كرده باشند.

ماده 8- دستورالعمل­هاي اجرايي اين آئين نامه و همچنين آئين نامه رسيدگي به شكايات و تخلفات تشكل­هاي اسلامي در جلسه مشترك هيأت­هاي نظارت مركزي وزارتخانه­هاي فرهنگ و آموزش عالي و بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و دانشگاه آزاد اسلامي در محل دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي و در شكل واحد به تصويب نهايي مي­رسد.

[1] بنگ. همين مجموعه ص 25

[2] تبصره مذكور در جلسه 511 شوراي عالي انقلاب فرهنگي مورخ هشت بهمن ماه 1381 به تصويب رسده و به اين ماده الحاق شد.

[3] بنگ. به پاورقي شماره 45

[4] بنگ. همين مجموعه ص 25

[5] اين تبصره در جلسه 493 شوراي عالي انقلاب فرهنگي مورخ 9/11/1380 به تصويب رسيده است.

[6] مصوبه جلسه 265 شوراي عالي انقلاب فرهنگي مورخ 1370 تحت عنوان “آئين نامه تشكل­هاي اسلامي دانشگاه­ها” به وسيله اين مصوبه نسخ شد.

[7] آئين نامه تشكل­هاي اسلامي دانشگاه­ها مصوب 1378 در 5 ماده ارائه شده بود. شوراي عالي انقلاب فرهنگي در جلسه 449 خود مورخ 6/7/1378 سه ماده 6، 7 و 8 را طي مصوبه­اي تحت عنوان “تكميل آئين نامه تشكل­هاي اسلامي دانشگاهيان” به مصوبه قبلي خود افزود.