چندی پیش مجلس ایران با تصویب کلیات طرح اصلاح قانون احزاب،قانونی را از تصویب گذراندند که شرایط برای تاسیس احزاب و سمن های مربوط به اقلیت های دینی دشوار تر می کند. این طرح گرچه اکنون مسکوت گذاشته شده اما نگرانی های بسیاری را میان فعالان سیاسی و حزبی برانگیخته است. در اینجا می توانید مشروح قانون را مطالعه کنید.
ماده1
اصطلاحاتی که در این قانون به کار رفته اند دارای معانی مشروح زیر می باشند:
1- حزب تشکیلاتی است متشکل از اشخاص حقیقی، دارای پروانه فعالیت، که با برنامه مشخص در جهت کسب، مشارکت، نقد یا اصلاح قدرت سیاسی در چارچوب قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران بر اساس اساس نامه و مرام نامه خود در سطح ملی یا استانی فعالیت می کند.
تبصره: احزاب می توانند تحت عناوینی مانند گروه، جمعیت، انجمن، جامعه، سازمان سیاسی و امثال آن ها فعالیت کنند.
2- انجمن های اقلیت های دینی موضوع اصل 13 قانون اساسی تشکیلاتی است مرکب از اعضای داوطلب همان اقلیت دینی که هدف آن حل مشکلات و بررسی مسائل دینی، فرهنگی، اجتماعی و رفاهی ویژه آن اقلیت باشد.
3- جبهه: ائتلافی از احزاب دارای پروانه فعالیت است که در یک مقطع زمانی مشخص برای موضوع معین با اطلاع کمیسیون احزاب شکل می گیرد.
4- اعضای یک حزب به دو گونه می باشند:
الف- عضو فعال: فردی که به عضویت رسمی حزب در آمده و بر اساس اساسنامه حزب دارای حق رای باشد.
ب- عضو عادی: فردی که به عضویت رسمی حزب در آمده اما دارای حق رای نیست.
5- اعضای موثر حزب: اعضای موثر حزب شامل هیات موسس، شورای مرکزی، بازرسین، دبیر کل و مسئولین شعب استانی می باشد.
6- هیات موسس: اشخاص حقیقی که امور مربوط به تاسیس را پیگیری نموده و برای دریافت مجوز تاسیس و پروانه فعالیت اقدام می نمایند.
7- مجمع عمومی: بالاترین رکن حزب است که طبق مرام نامه و اساسنامه از اجتماع اشخاصی شکل می گیرد که به عضویت فعال تشکل در آمده باشند.
8- شورای مرکزی: متشکل از افراد منتخب مجمع عمومی است که طبق مرام نامه و اساسنامه به نمایندگی از مجمع مسئولیت هدایت و تحقق اهداف حزب را بر عهده دارند.
9- مرام نامه: سندی است که بیان کننده اهداف، آرمان ها، مبانی فکری و عقیدتی و خط و مشی های رسیدن به اهداف حزب می باشد.
10- اساسنامه: سندی است که بیان کننده ساختار تشکیلاتی و ارکان، شرح وظایف و تعیین حدود اختیارات، نحوه تعیین و تغییر اعضا، شرایط تغییر و اصلاح مرام نامه و اساسنامه، اعتبار اسناد اداری و مالی، تعیین منابع مالی، نحوه انحلال حزب و سایر موارد مصرح در این قانون می باشد.
11- کمیسیون احزاب، کمیسیون موضوع ماده 10 این قانون است.
12- مجوز اولیه: مجوز موقتی است که جهت تحصیل شرایط لازم باری صدور پروانه فعالیت تشکل صادر می شود.
13- پروانه فعالیت: مجوزی است که به موجب آن حزب اجازه پیدا می کند تا بر اساس مرام نامه و اساس نامه و در چهارچوب قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران فعالیت کند.
14- دبیرخانه کمیسیون: تشکیلات اجرایی کمیسیون احزاب دبیرخانه نامیده می شود که زیر نظر کمیسیون انجام وظیفه می کند.
تاسیس حزب
ماده(2)
تقاضای صدور مجوز اولیه تاسیس حزب توسط هیات موسس، باید به کمیسیون ماده (10) این قانون ارائه گردد.
کمیسیون موظف است ظرف چهار ماه از زمان دریافت تقاضای رسمی با رعایت مواد این قانون نسبت به ثبت و صدور مجوز اولیه تاسیس اقدام نمایند.
تبصره “1” – تقاضای صدور مجوز اولیه، باید، حاوی اساس نامه، مرام نامه، اسامی و امضای هیات موسس (دست کم 15 نفر) باشد.
تبصره “2” – مرام نامه حزب باید متضمن مطالب زیر باشد:
الف) جهان بینی، مبانی فکری، عقیدتی؛
ب) اهداف، راهبردهای کلان و سیاست ها و برنامه ها در راستای رسیدن به اهداف تعیین شده؛
ج) رویکردهای کلی به مسائل فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، اجرایی، حقوقی کشور
تبصره “3” – اساس نامه حزب باید متضمین مطالب زیر باشد:
الف) نام کامل حزب و عنوان اختصاری آن
ب) نشانی مرکز اصلی و محدوده جغرافیایی فعالیت
ج) ساختار و ارکان حزب به همراه شرح وظایف، نحوه فعالیت، حدود اختیارات و مسئولیت هر رکن به تفکیک و نحوه تعیین شورای مرکزی، دبیر کل و سایر ارکان
د) نحوه تصویب مرام نامه و اساسنامه و تغییر آنها و نحوه تصویب آیین نامه های اجرایی، مالی و دستور العمل ها.
5) نحوه تامین منابع مالی
و) نحوه عضو گیری و شرایط کلی عضویت
ز) نحوه انحلال و تکلیف دارایی ها پس از انحلال
تبصره (4)- حزب می تواند از هر نام و نام اختصاری و نمادی استفاده نماید مگر اسامی موهن یا مغایر با شئونات دینی، فرهنگی و وحدت ملی کشور و همچنین عناوینی که توسط دستگاه ها و نهادهای عمومی موضوع ماده (5) قانون خدمات کشوری و یا احزاب دیگری مورد استفاده قرار گرفته اند و نیز عناوین مشابه آنها که عرفا موجب اشتباه گردد همچنین عناوین عام و غیر مسمی به تشخیص کمیسیون احزاب
تبصره “5”- احزاب متقاضی پروانه باید، در اساسنامه و مرام نامه خود صراحتا التزام خود را به نسبت به قانون اساسی و اصل مترقی و لایت مطلقه فقیه اعلام دارند.
تبصره “6”- کمیسیون می تواند در صورت وجود دلایل موجه مهلت احراز شرایط برای ثبت و صدور مجوز اولیه را تنها برای یک بار به مدت دو ماه تمدید نماید.
تبصره “7”- در صورت عدم احراز شرایط تاسیس حزب، کمیسیون موظف است در مدت مقرر دلایل عدم صدور مجوز و یا رد تقاضا را کتبا به اطلاع نماینده هیات موسس حزب برساند.
ماده 3)
مجوز اولیه تاسیس حزب جهت راه اندازی دفاتر احزاب و تحصیل شرایط برای صدور پروانه فعالیت مطابق ماده (6) و برگزاری مجمع عمومی تاسیس جهت تصویب اساسنامه و مرام نامه اعتبار دیگری ندارد.
تبصره 1- هیات موسس دارای مجوز اولیه تاسیس موظف است ظرف مدت شش ماه از تاریخ صدور مجوز، نسبت به تشکیل مجمع عمومی تاسیس و تصویب مرامنامه و اساسنامه اقدام نماید در غیر این صورت مجوز اولیه تاسیس باطل خواهد شد.
تبصره 2- هیات موسس می تواند در صورت وجود دلایل موجه و با تایید کمیسیون این مهلت را تنها برای یک بار به مدت سه ماه تمدید نماید.
تبصره 3- تا زمانی که احزاب پروانه فعالیت حزب را دریافت نکرده اند حق معرفی کاندیدا در انتخابات و فعالیت های انتخاباتی را ندارند.
ماده (4)
اعضای حزب باید دارای شرایط ذیل باشند:
الف- هیات موسس:
1) التزام علمی به قانون اساسی،
2) داشتن تابعیت ایرانی،
3) داشتن حداقل 25 سال تمام،
4) داشتن حداقل مدرک کارشناسی یا معادل آن،
ب- سایر اعضا:
1) التزام علمی به قانون اساسی،
2) داشتن تابعیت ایرانی،
3) داشتن حداقل 18 سال تمام،
ماده (5)
اشخاص زیر از حق تاسیس حزب یا عضویت در آن محرومند:
الف- کلیه اعضای ساواک منحله، فراماسون ها، کسانی که در فاصله 28 مرداد 1332 تا 22 بهمن 1357 به وزارت رسیده و یا به عضویت مجلس سنا یا شورای ملی درآمده اند، گردانندگان رژیم سابق و حزب رستاخیر، اعضای گروهک های محارب و ضد انقلاب مانند منافقین و فرقان و مانند آنها
ب- محکومین به جرایم ضد امنیت داخلی و خارجی کشور
ج- مظنونین به جاسوسی حسب تشخیص مرجع ذیصلاح
د- متجاهرین به فسق و فجور، مشهورین به فساد، معتادان و قاچاقچیان مواد مخدر و روانگردان با استعلام از مراجع ذیصلاح
ه- کسانی که به موجب احکام قطعی دادگاه ها از حقوق اجتماعی محروم شده اند
و- قضات و کارکنان وزارتخانه های اطلاعات، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و همچنین پرسنل نیروهای نظامی و انتظامی و سایر افرادی که طبق قوانین از عضویت در احزاب و تشکل های سیاسی محروم شده یا می شوند.
ز- اعضای موثر احزاب منحله تا 5 سال پس از تاریخ انحلال
تبصره- وجود این شرایط در ابتدا و طول عضویت موجب محرومیت است.
ماده (6)
پروانه فعالیت نهایی برای احزاب ملی یا استانی در صورتی صادر خواهد شد که حائز شرایط ذیل باشند:
الف- احزاب ملی:
1) ارایه اسناد برگزاری مجمع عمومی تاسیس با حضور حداقل 300 نفر از اعضای فعال در بیش از نیمی از استان های کشور،
2) ارایه اسناد تاسیس دفاتر رسمی حداقل در یک سوم از مراکز استان های کشور،
3) عدم ارتکاب تخلفات مندرج در ماده (18) این قانون
ب- احزاب استانی:
1- ارایه اسناد برگزاری مجمع عمومی تاسیس مطابق یکی از موارد زیر:
– با حضور حداقل 100 نفر از اعضای فعال در بیش از نیمی از شهرستان های استانی های با جمعیت تا یک و نیم میلیون نفر جمعیت
– با حضور حداقل 150 نفر از اعضای فعال در بیش از نیمی از شهرستان های استانی های با جمعیت بیش از 3 میلیون نفر جمعیت
– با حضور حداقل 200 نفر از اعضای فعال در بیش از نیمی از شهرستان های استانی های با جمعیت بیش از سه میلیون نفر جمعیت
2) ارایه اسناد تاسیس دفاتر رسمی حداقل در یک سوم از شهرستان های استان
3) عدم ارتکاب تخلفات مندرج در ماده (18) این قانون
تبصره: عضویت در یک حزب ملی و استانی به طور همزمان منعی ندارد ولی هیچ شخصی نمی تواند عضو موثر بیشتر از یک حزب ملی یا استانی باشد.
ماده (7)
کمیسیون مذکور در ماده (10) موظف است .پس از بررسی شرایط موضوع ماده (6) حداکثر ظرف شش ماه از تاریخ ارایه درخواست در مورد صدور یا عدم صدور پروانه اعلام نظر کند. در صورت احراز شرایط پروانه فعالیت احزاب ملی یا استانی ظرف یک ماه به امضای وزیر کشور صادر می شود.
تبصره 1- در صورتی که کمیسیون در مدت مقرر اعلام نظر نکند وزارت کشور موظف است ظرف یک ماه پروانه فعالیت را صادر نماید.
تبصره 2- در صورت عدم احراز شرایط صدور پروانه فعالیت، مراتب کتباً به متقاضیان حزب اعلام می شود. متقاضیان پروانه فعالیت می توانند ظرف یک ماه از تاریخ اعلام نظر به تصمیم کمیسیون اعتراض نمایند. در صورت اعتراض کمیسیون ماده (10) موظف است ظرف حداکثر سه ماه نسبت به اعتراض متقاضیان پروانه فعالیت رسیدگی و اعلام نظر کند. نظیر کمیسیون در این باره قطعی است.
تبصره 3- در صورت عدم احراز شرایط صدور پروانه فعالیت، مجوز اولیه صادره باطل شده و هیات موسس حق هیچگونه فعالیتی تحت عنوان مجوز اولیه مذکور را ندارند.
تبصره 4- پس از صدور پروانه، اساسنامه و مرامنامه حزب باید از طریق کمیسیون احزاب به هزینه حزب در روزنامه رسمی چاپ و منتشر گردد.
ماده 8
در صورتی که دو یا تعداد بیشتری از احزاب ملی یا استانی قصد ادغام با یکدیگر را داشته باشند، باید موضوع را به کمیسیون ماده 10 این قانون اعلام و اساسنامه و مرام نامه و مدارک مورد نیاز در این قانون را جهت بررسی به کمیسیون ارائه دهند. کمیسیون موظف است پس از بررسی های لازم بدون رعایت نوبت جهت صدور پروانه به حزب اقدام نماید. دراین حالت حزب جدید جهت فعالیت نیازی به صدور مجوز اولیه تاسیس ندارد.
ماده 9
کلیه احزاب موظفند تغییرات مربوط به مرام نامه، اساسنامه، شواری مرکزی خود و برگزاری کنگره سالیانه را به کمیسیون ماده 10 این قانون اعلام نمایند.
تبصره 1- احزاب موظفند برای شرکت نماینده کمیسیون ماده 10 در کنگره سالیانه دو هفته قبل از برگزاری آن را به اطلاع کمیسیون برسانند. عدم حضور نماینده کمیسیون مانع برگزاری کنگره نخواهد بود.
تبصره 2- در صورت تقاضای یک سوم از اعضای شورای مرکزی حزب، کمیسیون ماده 10 این قانون موظف است نماینده ای جهت نظارت بر انتخابات شورای مرکزی معرفی نماید.
تبصره 3- چنانچه تغییرات اعلام شده موضوع ماده 9 موجب مغایرت اساسنامه یا مرام نامه حزب با تبصره 5 ماده 2 بشود یا بعضی از اعضای شورای مرکزی مشمول بند (ه) ماده 5 گردد، کمیسیون ضمن دادن تذکر کتبی مراتب را حداکثر دو ماه به حزب اعلام می نماید. حزب موظف است ظرف یک ماه اصلاحات لازم را انجام و نظر کمیسیون را تامین نماید. در صورت عدم تامین نظر کمیسیون پروانه فعالیت حزب توقیف خواهد شد و رفع توقیف پروانه فعالیت منوط به انجام اصلاحات مورد نظر از سوی حزب خواهد بود. در غیر این صورت مطابق بند 3 ماده 20 عمل خواهد شد.
تبصره 4- ظرف حداکثر سه ماه از تاریخ لغو پروانه، حزب می تواند به دیوان عدالت اداری شکایت کند. دیوان خارج از نوبت به پرونده رسیدگی نموده رای قطعی صادر خواهد کرد.
ماده 10
به منظور صدور پروانه جهت متقاضیان و نظارت بر فعالیت احزاب و انجمن های اقلیت های دینی و انجام وظایف مصرحه در این قانون کمیسیونی به شرح زیر در وزارت کشور تشکیل می گردد:
1- نماینده دادستان کل کشور
2- نماینده رئیس قوه قضائیه
3- یک نماینده از میان دبیران کل احزاب دارای پروانه فعالیت
4- معاون سیاسی وزارت کشور
5- دو نماینده به انتخاب مجلس شورای اسلامی از بین نمایندگان داوطلب
6- نماینده وزارت اطلاعات
تبصره 1- اعضای موضوع این ماده باید ظرف یک ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون، انتخاب و به وزارت کشور معرفی شوند. وزارت کشور موظف است حداکثر تا ده روز پس از آن اولین جلسه کمیسیون را تشکیل دهد.
تبصره 2- نمایندگان فوق الذکر برای مدت دو سال انتخاب می شوند و تا معرفی نمایندگان جدید به کار خود ادامه می دهند.
تبصره 3- نحوه برگزاری انتخابات برای انتخاب نماینده بند 3 موضوع این ماده طبق دستورالعملی خواهد بود که به پیشنهاد کمیسیون ماده 10 این قانون به تصویب وزیر کشور می رسد.
تبصره 4- کمیسیون می تواند از نمایندگان سایر سازمان ها و افراد صاحب نظر جهت مشاوره دعوت به عمل آورد.
تبصره 5- جلسات کمیسیون باحضور دو سوم اعضا رسمیت یافته و تصمیمات آن با اکثریت مطلق مجموع اعضای کمیسیون معتبر خواهد بود.
تبصره 6- هزینه کمیسیون از محل اعتبارات وزارت کشور ( برنامه امور سیاسی و اجتماعی) که طی ردیف مستقلی در ذیل ردیف های وزارت کشور درج خواهد شد تامین می گردد.
تبصره 7- ریاست کمیسیون با معاون سیاسی وزیر کشور خواهد بود و نایب رئیس از میان اعضا انتخاب می شود. دبیر کمیسیون به پیشنهاد رئیس کمیسیون و با رای اعضا انتخاب می شود. چنانچه دبیر از میان اعضا نباشد، بدون حق رای در جلسات کمیسیون شرکت می کند.
ماده 11
وظایف و اختیارات کمیسیون ماده 10 مطابق مفاد این قانون به شرح زیر است:
1- بررسی شرایط متقاضیان تاسیس حزب، اعضای شورای مرکزی، دبیر کل، بازرسین و مسئولین شعب و ثبت و صدور مجوز اولیه تاسیس
2- احراز شرایط موضوع ماده 6 و ماده 8 و صدور پروانه فعالیت حزب
3- رسیدگی و تایید اساس نامه و مرام نامه و تغییرات احتمالی در آنها و اتخاذ تصمیم براساس این قانون
4- نظارت بر انتخاب شورای مرکزی احزاب و نیز کنگره های حزبی آنها طبق ماده 9 این قانون
5- بررسی و اتخاذ تصمیم در مورد تخلفات موضوع ماده 18 این قانون
6- بررسی و اتخاذ تصمیم در خصوص درخواست تجمعات و راهپیمایی ها از سوی احزاب
7- بررسی گزارش های مالی احزاب
8- بررسی گزارش عملکرد سالانه احزاب
9- اتخاذ تصمیم در مورد میزان پرداخت یارانه به احزاب در چارچوب قوانین و مقررات جاری
10- رسیدگی به شکایت اشخاص حقیقی و حقوقی از احزاب
11- تصمیم گیری در مورد لغو پروانه و معرفی جهت انحلال به استناد ماده 19 این قانون
ماده 12
مرجع رسیدگی به شکایات از تصمیمات و اقدامات کمیسیون موضوع ماده 10 دیوان عدالت اداری است و رای صادره قطعی است.
حقوق و مسئولیت ها
ماده 13
احزاب دارای پروانه فعالیت در چارچوب قوانین و مقررات جمهوری اسلامی و برابر مفاد این قانون از حقوق و امتیازات زیر برخوردارند :
الف- فعالیت سیاسی
ب- انجام فرضیه امر به معروف و نهی از منکر در راستای اجرای اصل هشتم قانون اساسی
پ- ابراز نظر آزاد و علنی به صورت شفاهی و یا کتبی در همه مسائل کشور
ج- معرفی و حمایت از نامزدهای انتخاباتی در تمام انتخابات
تبصره- احزاب سیاسی موظفند نامزد یا نامزدهای خود در انتخابات مختلف را پس از تایید صلاحیت حداکثر ظرف 48 ساعت به کمیسیون ماده 10 این قانون معرفی نمایند.
د- ائتلاف با دیگر احزاب
احزاب می توانند در زمان انتخابات یا غیر آن با دیگر احزاب دارای پروانه فعالیت در مورد نامزد یا مانزدهای انتخاباتی یا موارد دیگر ائتلاف نمایند. در صورت ائتلاف این امر را به اطلاع کمیسیون ماده 10 برسانند.
ه- دایر نمودن شعب و دفاتر در استان ها و شهرستان ها
تبصره«1» – احزاب می توانند در چارچوب اساسنامه خود نسبت به تشکیل شعب و دفاتر خود در استان ها و شهرستانها با تصویب کمیسیون اقدام نمایند.
تبصره«2» – تاسیس هرگونه دفتر و یا شعبه خارجی ممنوع می باشد.
و- انتشار روزنامه، نشریه و تاسیس پایگاه اطلاع رسانی در فضای مجازی
تبصره- احزاب متقاضی نشریه الکترونیکی یا مکتوب می توانند درخواست خود را به کمیسیون ماده این قانون ارائه دهند. کمیسیون موظف است حداکثر ظرف 15 روز درخواست مزبور را برای وزارت فرهنگ و ارشاد برای صدور مجوز ارسال نماید. وزارت فرهنگ و ارشاد موظف است پس از دریافت تقاضا حداکثر ظرف 3 ماه نسبت به صدور مجوز نشریه الکترونیکی یا مکتوب را برای احزاب مربوطه اقدام نمایند. در صورت عدم صدور مجوز در مدت مقرر احزاب می توانند به دیوان عدالت اداری شکایت نماید.
ز- حضور متناسب و بدون تبعیض در شبکه های ملی و استانی حسب مورد، جهت اعلام مواضع و برنامه های خود.
تبصره(1)- سازمان صدا و سیما موظف است بخش خبری ویژه احزاب را سازمان دهی کرده و اخبار مربوط به احزاب سیاسی را به اطلاع عموم برساند. همچنین این سازمان موظف است میزگردهای علمی با حضور نماینده یا نمایندگان احزاب مزبور در خصوص بحث در مورد مسائل جاری کشور ترتیب دهد. چنانچه دو یا چند حزب قصد مناظره در مورد مسائل جاری کشور را داشته باشند درخواست رسمی مشترک را به رئیس صدا وسیما ارائه خواهند کرد. رئیس سازمان با توجه به قوانین و مقررات کشور تمهیدات لازم را برای برگزاری مناظره فراهم خواهد کرد.
تبصره(2)- برنامه های صدا و سیما به طور عام برای حضور احزاب در زمان انتخابات در جلسه مشترک رئیس سازمان و نمایندگان کمیسیون ماده 10 تدوین و به اجرا در می آید.
ح- برخورداری از کمک ها و یارانه های موضوع این قانون.
ط- برگزاری راهپیمایی ها و تشکیل اجتماعات.
تبصره(1)- برگزاری راهپیمایی ها با اطلاع وزارت کشور بدون حمل سلاح درصورتی که به تشخیص کمیسیون ماده 10 مخل به مبانی اسلام نباشد و نیز تشکیل اجتماعات در میادین و پارکهای عمومی با کسب مجوز از وزارت کشور آزاد است.
تبصره(2)- آیین نامه اجرای این ماده بعد از تصویب ظرف سه ماه توسط وزارت کشور تهیه و به تصویب هیات وزران خواهد رسید.
ماده (14)
بودجه احزاب باید از طرق قانونی و مشروع تامین و به شکل قانونی و مشروع صرف گردد. کلیه درآمد وهزینه احزاب باید در دفاتر قانونی ثبت شود.
تبصره- کلیه احزاب سیاسی موظفند درآمدهای مالی و صورت هزینه های خود را سالانه و در پایان سال مالی به کمیسیون ماده 10 ارائه نمایند. کمیسیون مذبور 3 ماه پس از دریافت باید نظرات خودرا در مورد مطابقت یا عدم مطابقت با قوانین و مقررات جاری کشور اعلام نماید.
ماده (15)
عدم ثبت درآمدها ومنابع تامین آن و مصارف و هزینه ها همچنین عدم ارائه دفاتر مالی به کمیسیون ماده 10 این قانون و عدم مطابقت درآمدها و هزینه ها با قوانین و مقررات کشور موجب اعمال بندهای ماده 19 این قانون خواهد شد.
ماده(16)
منابع درآمدی احزاب عبارتند از :
1- حق عضویت اعضاء
2- کمک ها و هدایای نقدی وغیر نقدی اشخاص حقیقی و حقوقی داخلی
3- وجوه حاصل از فعالیتهای قانونی انجام شده در چارچوب موضوع فعالیت اهداف و اساس نامه
4- کمک ها و یارانه های دولتی
تبصره(1)- دولت در راستای کمک به احزاب همه ساله ردیف بودجه ای را در بودجه سالیانه پیش بینی خواهد نمود.
تبصره(2)- هرگونه دریافت کمک با استفاده احزاب از منابع و امکانات دولتی شامل کلیه دستگاههای اجرایی موضوع ماده(5) قانون مدیریت خدمات کشوری موجب اعمال بندهای ماده 19 این قانون خواهد شد.
تبصره(3)- کمک های و هدایای دریافتی نقدی و غیر نقدی و همچنین حق عضویت اعضای حزب و وجوهی که به موجب قانون و مقررات مربوط از درآمد یا حق الزحمه اعضا آن کسر و به حساب حزب مزبور واریزی می شود، از پرداخت مالیات معاف است.
ماده(17)
کمیسیون ماده 10 این قانون موظف است 60 درصد کل بودجه اختصاص یافته به احزاب را به طور مساوی بین اتمام احزاب سیاسی که پروانه نهایی موضوع ماده 6 را دریافت کرده اند بر اساس تعداد اعضای احزاب و دفاتر استانی و برگزاری کنگره های حزبی تقسیم نماید. 40 درصد باقی مانده بودجه به احزاب مشمول ماده 6 این قانون به نسبت تعداد کرسی های کسب شده در انتخابات مجلس شورای اسلامی شوراهای اسلامی شهر و روستا و انتخابات ریاست جمهوری اختصاص می یابد. پرداخت این سهمیه به شکل سالیانه مطابق دستورالعملی خواهد بود که به تصویب کمیسیون ماده 10 می رسد.
تبصره- کلیه احزاب مشمول دریافت یارانه موظفند وجوه دریافتی را در جهت اهداف و برنامه های حزب به کار برده و در پایان سال مالی گزارش آن را به کمیسیون ماده 10 این قانون ارسال نمایند. دریافت مجدد یارانه منوط به ارائه گزارش مالی و تایید آن توسط کمیسیون ماده 10 این قانون خواهد بود.
ماده(18)
احزاب موضوع این قانون در فعالیت های خود در چارچوب قوانین و مقررات آزادند و در صورت ارتکاب اعمال زیر پس از تشخیص توسط مراجع ذی صلاح، حسب مورد علاوه بر مجازات های قانونی، طبق ماده(19) در مورد آنها عمل خواهد شد:
الف) نقض مبانی دینی مبین اسلام و تبلیغ و فعالیت علیه موازین اسلامی؛
ب) اقدام علیه امنیت ملی و وحدت ملی از جمله هر نوع ارتباط، مبادله اطلاعات، تبانی با سفارتخانه ها، نمایندگی‌ها، ارگان های دولتی و احزاب کشورهای خارجی در هر سطح و به هر صورت که مخل به آزادی، استقلال، تمامیت ارضی و وحدت ملی، منافع ملی و مصالح جمهوری اسلامی و نظم عمومی باشد و نیز هر گونه اقدام به عملیات خرابکارانه و براندازانه و حمایت از گروه های تروریستی، دریافت هر گونه کمک مالی و تدارکاتی از اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی و دولت های بیگانه و سازمان های بین المللی و تلاش برای ایجاد و تشدید اختلاف میان صفوف ملت با استفاده از زمینه های متنوع فرهنگی و مذهبی و نژادی موجود در جامعه ایران و نیز دعوت به انجام با حضور در راهپیمایی های غیرقانونی؛
تبصره- احزاب مکلفند ارتباطات خود با سفارتخانه ها، نمایندگی ارگان های دولتی و احزاب کشورهای خارجی را با اطلاع وزارت کشور در چارچوب منافع ملی و امنیت ملی و مصالح نظام انجام دهند.
ج) اعمال خلاف قانون اساسی، و نقض حقوق ملت؛
د) تخطی از اساسنامه و مرامنامه حزب؛
هـ) هر گونه فعالیت اقتصادی و انتفاعی از جمله از طریق تاسیس شرکت ها و موسسات تجاری یا اقدام به واردات و صادرات و هر گونه فعالیت اقتصادی که ذیل قانون تجارت قرار گیرد.
ماده(19)
در صورتی که احزاب سیاسی که دارای پروانه فعالیت نهایی هستند مرتکب تخلفات مذکور در ماده(18) شوند، کمیسیون ماده(10) این قانون متناسب با موارد تخلف یک یا چند مورد از موارد ذیل را اعمال می کند:
1. تذکر کتبی،
2. اخطار و اعلان آن از رسانه ها،
3. محرومیت از بخش یا تمام یارانه ها و کمک های دولتی،
4. توقیف پروانه به مدت 3 ماه تا یکسال،
5. لغو پروانه فعالیت و تقاضای انحلال از دادگاه
تبصره«1»- ارتکاب هر یک از مفاد ماده(18) این قانون توسط احزابی که موافقت اولیه تاسیس حزب را دریافت داشته اند، سبب ابطال این مجوز خواهد شد.
تبصره«2»- در صورت توقیف یا انحلال پروانه فعالیت اعضای حزب مجاز به هیچ گونه فعالیت تشکیلاتی نمی‌باشند.
ماده(20)
فعالیت احزاب در موارد زیر خاتمه می یابد:
1. تصمیم مقامات ذی صلاح حزب طبق اساسنامه، مبنی بر انحلال،
2. حکم دادگاه صالحه مبنی بر انحلال حزب،
3. لغو پروانه فعالیت احزاب از سوی کمیسیون ماده(10) در موارد ذیل و معرفی آنها به دادگاه ذیصلاح جهت انحلال:
4. عدم انجام اصلاحات و تامین نظر کمیسیون مطابق تبصره«3» ماده(9)
5. احزابی را که به مدت دو سال متوالی فعالیتی نداشته باشند.
تبصره- در صورت لغو قطعی پروانه فعالیت یا انحلال حزب دارائی های حزب حسب مفاد اساسنامه با رعایت قوانین موضوعه و با نظارت کمیسیون تعیین تکلیف می گردد.
ماده(21)
احزابی که قبل از تصویب این قانون مجوز فعالیت دریافت کرده اند، موظفند ظرف یک سال خود را با شرایط مندرج در این قانون تطبیق دهند. در صورتی که این احزاب بتوانند خود را با شرایط مندرج در این قانون را تطبیق دهند، از کمیسیون ماده(10) این قانون بدون نوبت پروانه مذکور را دریافت خواهند نمود.
تبصره«1»- کمیسیون می تواند در صورت وجود دلایل موجه، مهلت تطبیق با شرایط مندرج در این قانون را به مدت سه ماه تمدید نماید.
تبصره«2»- در صورت عدم تحصیل شرایط مندرج در این قانون توسط احزاب مزبور مراتب کتبا به آنها اعلام می شود. این احزاب می توانند ظرف یک ماه به تصمیم کمیسیون اعتراض نمایند. در صورت اعتراض کمیسیون ماده(10) موظف است ظرف حداکثر سه ماه نسبت به اعتراض آنها رسیدگی و اعلام نظر کند. اعلام نظر کمیسیون در این رابطه نهایی و قطعی است.
تبصره«3»- در صورت اعلام نظر کمیسیون مبنی بر عدم تحصیل شرایط مندرج در این قانون، پروانه فعالیت این احزاب ملغی گردیده و هر گونه فعالیت حزبی آنها مغایر قانون خواهد بود.
ماده(22)
آیین نامه اجرای این قانون ظرف مدت شش ماه با پیشنهاد کمیسیون ماده(10) به تصویب وزارت کشور خواهد رسید.
ماده(23)
قانون فعالیت احزاب، جمعیت ها و انجمن های سیاسی و صنفی و انجمن های اسلامی و اقلیت های دینی شناخته شده و گروه های سیاسی مصوب 7/6/1360 نسخ می شود.
