طراحی بودجه سالانه در هلند یک فرآیند طولانی و پیچیده دارد. در طول این فرآیند هر یک از وزارتخانه‌های هلند اقدام به طراحی بودجه خود می‌نمایند. چنین بودجه ریزی‌هایی تحت نظارت وزیر دارایی و بخش مالی این وزارت ایجاد می‌شود. وزیر دارایی به مطابق با دستورالعمل‌های دوره‌ای برای تمامی رویدادها، بر این فرآیند نظارت می‌کند. مهمترین زمان‌ها و رویدادها در دستورالعمل‌های دوره‌ای مختص رویدادها در اینجا ذکر شده است.
بخش اول طرح بودجه
اکتبر ۲۰۱۶- واگذاری بودجه فنی
طراحی یک بودجه فنی توسط وزیر دارایی صورت می‌گیرد و به سایر همکارانش ارسال می‌گردد. این دربرگیرنده تمام قوانین در راستای واگذاری اسناد می باشد؛ که کدام اسناد باید واگذار گردد و در چه زمانی و تحت چه شرایطی باید طرح بودجه آماده شود. پس از دریافت این نامه تمام ادارات می‌توانند آمارگیری‌های لازم خود را برای طرح بودجه شروع نمایند.
مارس ۲۰۱۷- چارچوب نامه اداری
وزیر دارایی یک نامه رسمی را به شورای وزیران ارسال می‌کند که محتوای آن چارچوب بودجه موجود برای سال مالی آینده را مشخص می‌کند و در این نامه به قوانین بودجه ریزی و تازه‌ترین ایده‌های توسعه اقتصادی می‌پردازد.
آوریل ۲۰۱۷ – بودجه اولیه
تمام ادارات دولتی طرح بودجه اولیه خود را به وزارت دارایی ارسال می‌نمایند. این به عنوان مقدمه‌‌ای برای پیش نویس بودجه محسوب می‌شود. به منظور بررسی طرح بودجه مذاکره فنی دوجانبه و مشاوره سیاسی میان ادارات دولتی و وزارت دارایی در ماه می و ژوئن برگزار خواهد شد.
ژوئن ۲۰۱۷- Hangpuntbrief
پس از این مذاکرات دوجانبه، وزیر دارایی نامه‌ای به شورای وزیران ارسال می‌کند. در متن این نامه تمام مشکلات برخاسته از مذاکرات دوجانبه ذکر شده است. علاوه بر این، نامه مذکور می‌تواند تجدید محاسبه بودجه و یا برخی از اقدامات در بودجه جدید را به همراه داشته باشد.
جولای ۲۰۱۷- Totalenbrief
نتایج فرآیند تصمیم گیری که پس از Hangpuntbrief به دست آمده است در Totalenbrief ذکر گردیده است. Totalenbrief شامل تمام هزینه‌های مجاز برای هر فصل بودجه و همچنین برای سال مالی آینده و چهار سال اول ( دوره بلند مدت) و پس از آن، می باشد.
آگوست ۲۰۱۷- نامه آگوست
این نامه حاوی واقعی‌ترین ایده‌هاست و آخرین گزینه را برای وزیران به منظور تصمیم گیری باقی می‌گذارد.
توصیه‌ها از جانب شورای دولت
پس از تصمیم گیری نهایی براساس نامه ماه آگوست تمام اسناد مرتبط به بودجه نهایی خواهند شد. اکنون برای هر فصل از بودجه چارچوب‌ها مشخص شده است. اسناد تکمیل شده بودجه به منظور دریافت توصیه به شورای دولت واگذار می‌شود. پس از دریافت توصیه‌ها از جانب شورای دولت پیش نویس نهایی بودجه‌ها به تصویب شورای وزیران خواهد رسید.
سپتامبر ۲۰۱۷- روز اجلاس شاهزاده
بودجه رسما به اتاق اول و اتاق دوم مجلس نمایندگان ارائه می‌شود. پس از روز اجلاس شاهزاده بودجه احتمالاً مورد مناظره و بحث در پارلمان قرار خواهد گرفت قبل از اینکه در اول ماه ژانویه 2018 به تصویب برسد و ضمانت اجرا داشته باشد.
روز اجلاس شاهزاده
در جریان روز اجلاس شاهزاده طرح بودجه‌ای که توسط هر اداره دولتی تنظیم شده به طور رسمی به اتاق اول و اتاق دوم مجلس نمایندگان توسط وزیر دارایی ارائه می‌گردد.
ملاحظات عمومی سیاسی و مالی
میان کابینه (هیات وزیران) و اتاق دوم (مجلس نمایندگان) مناظره‌ای در مورد سیاست‌های برنامه‌ریزی شده دولت صورت می‌گیرد. در جریان این مناظره طرح بودجه پیشنهادی نیز مورد بحث و گفتگو قرار می‌گیرد. به همین منوال چنین رویدادی برای اتاق دوم نیز بعد از آن سال صورت می گیرد. اتاق دوم (مجلس نمایندگان) با پیگیری این مراحل هرگونه پیشنهاد قانونی طرح بودجه را به طور جداگانه مورد بحث و گفتگو قرار می‌دهند. بودجه برای هر اداره به حیث قانون بودجه تنظیم می‌شود. منظور این است که دولت خود موظف به پیروی از این قانون است. اتاق دوم نمایندگان می‌تواند قوانین بودجه را از طریق آوردن اصلاحات تغییر دهد. پس از اینکه قوانین بودجه مورد بحث، تایید و یا عدم تایید اتاق دوم قرار گرفت این قوانین به اتاق اول فرستاده می‌شوند و آنها تنها صلاحیت تایید و یا رد آن را دارند.
ضمانت اجرای قانون و پس از آن
پس از آنکه قوانین بودجه به تصویب مجلس اول و دوم رسید بودجه سالانه از اول ماه ژانویه ضمانت اجرا خواهد داشت. در پایان سال برخی از مکانیزم‌هایی برای کنترل اینکه آیا بودجه سالانه به درستی مورد استفاده قرار گرفته است یا نه، تنظیم شده است. این فرایند زمانی به پایان می‌رسد که گزارش سالانه بودجه مورد تصویب مجلس اول و دوم قرار بگیرد که به عنوان قانون نیز ارائه می‌شود. سپس چرخه مراحل بودجه به پایان می‌رسد.
بخش دوم حسابرسی و نظارت
در کشور هلند دو نهاد کلیدی وجود دارد که در مورد حسابرسی بودجه و ارائه توصیه در مورد چگونگی ایجاد بودجه عرض اندام می‌نمایند. این دو نهاد (Raad van State) شورای دولت و ( Planbureau Centraal) اداره برنامه‌ریزی مرکزی نامیده می‌شوند.
در مبحث قبلی به این مورد اشاره شد که داشتن یک برنامه شفاف بودجه همراه با وجود نظارت و حسابرسی دقیق یک بحث حیاتی است. در بخش بعدی به طور مختصر در مورد نقش مؤثر دو نهاد هلندی در این فرآیند می پردازیم.
شورای دولت
Raan van State یا شورای دولت یک نهاد هلندی است که دو نقش اصلی را در زمینه بودجه هلند ایفا می‌کند. اولاً آنها به عنوان ارگانی که به طور مستقل صلاحیت نظارت بر قوانین مالی مورد توافق اروپا را دارند، تعیین شدند. دوماً آنها به وزرا در مورد چگونگی تدارک یک بودجه مشورت و بازخورد ارائه می کنند.
در سال ۲۰۱۲ کشورهای عضو اتحادیه اروپا بر سر پیمان ثبات توافق کردند، که مجموعه‌ای از قوانین برای نظارت بیشتر در امور کشورهای عضو بود. در هلند شورای دولت نهادی بود که به طور مستقل مسئولیت نظارت بر قوانین مالی مورد توافق اروپا را داشت. یک هدف مهم در این راستا تقویت نظم مالی بود.
در وب سایت شورای دولت، آنها در مورد نقش خود چنین توضیح داده اند: «بخش مشاوره، صلاحیت ارزیابی درباره پیش نویس بودجه که آیا با موافقت نامه‌های اروپا مطابقت دارد یا خیر را به عهده دارد. برای نظارت بر بودجه مستقل خود، بخش مذکور اصول حقوقی و چارچوب ارزیابی را تحلیل و بررسی می‌نماید. بخش مشاوره با سیاست‌های بودجه ای که دولت تعقیب می‌کند، سر و کار دارد. همچنین این مورد را مشخص می کند که آیا این موضوع با قوانین مالی اروپا همخوانی و مطابقت دارد یا خیر. با توجه به این مورد آنها بدین ترتیب نقش دقیقی ایفا می کنند.»
بنابراین آنها با دقت زیاد همراه با آژانس برنامه ریزی مرکزی ( Centraal Planbureau ) همکاری می‌کنند و از آنها در مورد محاسبات و تجزیه و تحلیل کمی معلومات جمع آوری می‌نمایند. آنها همچنین در بخش نظارت همراه با وزارت دارایی همکار می‌باشند تا اینکه ارزیابی به موقع، دقیق و صحیح صورت بگیرد تا اسناد مالی مربوطه را به موقع ارائه کنند. بالاخره، دستاورد متناسب با نظارت مستقل مالی را می‌توان در بخش مشاوره دید که در ماه سپتامبر بودجه را ارزیابی می‌کنند و در بهار آن را به روز رسانی می نمایند، این دو تاریخ مذکور در چرخه بودجه بسیار مهم است.
آنها همچنین در وب سایت خود به وضوح اعلام کردند که «گزارش‌ها برای عموم قابل دسترس است.» مقام مستقل نظارت مواردی را جمع آوری می‌کند که برای عموم قابل دسترس است. بخش مشاوره مسئول انتشار گزارشات است. تمام ارزیابی‌های که صورت گرفته با متن کامل آن در وبسایت شورای دولت موجود می‌باشد. بخش مشاوره گزارش‌ها را به دولت و نهادهای اروپایی ارسال می‌کند. دولت این گزارش‌ها را به مجلس نمایندگان ارائه می نماید.
شورای دولت از زمان امضای معاهده اروپا از سال ۲۰۱۲ تا به حال نقش فوق را ایفا کرده است. به طور عموم شورای دولت به عنوان یک هیات مشورت دهی به دولت انجام وظیفه می‌نماید. همچنان در ارتباط با تذکرات بودجه(Miljoennennota) فعالیت می‌کنند. شورای دولت بودجه را تجزیه و تحلیل می‌کند و مخصوصاً نگاه اجمالی به مشکلات احتمالی بر سر راه طرح جدید بودجه می‌اندازد. آنها توصیه‌هایی ارائه می‌کنند تا اطمینان حاصل نمایند که سیاست‌های دولت جدید از ثبات برخوردار خواهد بود. آنها در تلاش هستند و به عنوان یک نهاد بی‌طرف در جستجوی معضلاتی هستند که دولت با آن مواجه است تا راه حل‌های مناسب و ممکن را برای رفع چنین معضلات بیایند. شورای دولت تنها به ارائه توصیه و مشورت می‌پردازد. انتخاب‌های نهایی که انجام می‌شود بر عهده سیاستمداران است.
اداره برنامه‌ریزی مرکزی
از اداره تجزیه و تحلیل سیاست‌های اقتصادی هلند به نام اداره برنامه‌ریزی مرکزی یا به زبان هلندی ‘Centraal Planbureau’ و به حروف اختصار هلندی (CPB) یاد می‌شود. همانطور که از نام این اداره پیداست آنها در راستای پیشرفت علوم اقتصادی و سیاست دولت فعالیت می‌نماید. این اداره عواقب سیاست جدید و تغییرات در سیاست موجود برای اقتصاد هلند را تجزیه و تحلیل می‌کند. اداره مذکور همچنین پژوهش و تحقیقات علمی در تعداد زیادی از سکتورهای مختلف سیاسی انجام می‌دهد. اداره برنامه ریزی مرکزی بخشی از وزارت امور اقتصادی و اقلیمی است و رئیس آن توسط وزیر نصب می‌گردد. با این حال، این اداره به عنوان یک نهاد مستقل عمل می‌کند که در راستای رعایت قوانین و دستورالعمل های آژانس ثابت قدم است.
اداره برنامه ریزی مرکزی از طریق تجزیه و تحلیل سیاست‌ها و پیش بینی‌ها مناظره سیاستگذاری سیاسی را پایه گذاری می‌کند. CPB پژوهش‌هایی در زمینه اقتصاد هلند و سیاست اقتصادی اجتماعی انجام می‌دهد. ایده این است بینش عمیق اقتصادی منجر به سیاست بهتر می‌شود و این وضع به هلندی‌های موفق تر در کسب و کار کمک خواهد کرد. انتشارات معروف CPB یکی تجزیه و تحلیل برنامه‌های انتخاباتی احزاب سیاسی و دیگری هزینه‌های سود اجتماعی از پروژه های بزرگ زیر بنایی می باشد. علاوه بر این CPB سالانه چهار بار گزارشات ارزیابی از توسعه اقتصادی هلند و اقتصاد جهانی را منتشر می‌کند. که یکی از این گزارش‌ها همزمان با انتشار (یادداشت‌های بودجه)Miljoennennota در دسترس عموم قرار گرفت. سنجش‌هایی که توسط CPB صورت می‌گیرد پایه رسمی بودجه ملی هستند. CPB با کاربرد شیوه مرسوم از مدت زمان طولانی به این سو به منظور طرح پیش بینی‌های مستقل و تجزیه و تحلیل به نفع سیاست بودجه مانند تخمین تعادل بودجه از لحاظ ساختاری، اصول هزینه و معیار بدهی، فعالیت نموده است. علاوه بر این CPB با شورای دولت که مسئول نظارت بر انطباق سایر قوانین با قوانین مالی اروپا را دارد، همکاری می‌نماید. در نهایت CPB همچنین آثار سیاست‌های از قبل اجرا شده را نیز بررسی می‌کند.
بخش سوم بودجه، درآمد و هزینه
ترازنامه
همانطور که در مباحث بالا به این موضوع اشاره کردیم در طی روند ایجاد بودجه هر یک از وزارتخانه‌ها با توجه به طرزالعمل وزارت دارایی بودجه خود را تشکیل می‌دهند. این بدین معناست که هزینه‌ها و عواید دولت تا حدودی در یک ردیف قرار دارند. با ارائه طرح بودجه در حضور پادشاه در روز اجلاس شاهزاده طرح بودجه در دسترس تمام مردم قرار می‌گیرد. شما می‌توانید طرح نهایی بودجه ۲۰۱۸ را در صفحه بعد مشاهده کنید. اکنون ما این بودجه را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهیم.
درآمد
تمام درآمدهای دولت هلند به رنگ آبی مشخص شده است. عدد کنار نمودار کسب درآمد میلیاردها یورو را از هر منبع درآمد نشان می‌دهد. در مجموع پنج منبع درآمد وجود دارد. برخی از منابع درآمد به اجزای کوچکتر تقسیم می‌شوند.
به عنوان مثال شما می‌توانید در نمودار ببینید که دولت هلند مبلغ ۸۷،۲ میلیارد یورو را از پرداخت مالیات‌های غیر مستقیم دریافت می‌کند. مالیات‌های غیر مستقیم شامل مالیات‌های کوچکتری مانند مالیات فروش (۵۲،۸ میلیارد یورو)، مالیات از کالاهای وارداتی (۱۱،۹ میلیارد یورو) و مالیات بانکی(۰،۵ میلیون یورو) می‌شوند. در نمودار می‌بینید که درآمد حاصل از منابع گاز دولت هلند ۲ میلیارد یورو است.
اگر درآمدهای پنج منبع را با هم جمع کنید مبلغ کل درآمد برای سال ۲۰۱۸ را دریافت خواهید کرد.
هزینه‌ها
تمام هزینه‌ها و مخارج دولت هلند به رنگ قرمز مشخص شده است. این بار عدد کنار نمودار هزینه‌ها و مخارج میلیاردها یورو را در جاهایی که به مصرف رسیده است، نشان می‌دهد. در کل چهارده منبع هزینه و مخارج وجود دارد. بیشتر منابع هزینه‌ها در یک ردیف با وزارتخانه‌های مختلف قرار دارد. دوباره می‌توان دید برخی از منابع هزینه‌ها به اجزای کوچکتر تقسیم می‌شوند. در مثال زیر می‌توانید ببینید که بزرگترین منبع هزینه ارائه خدمات بهداشتی است که ۸۰،۴ میلیارد یورو را دولت هلند در این راستا صرف کرده است. هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی شامل اجزای کوچکتر (۵۱،۳)، (۵۲،۲) و (۳،۹) میلیارد یورو است. همچنین می‌توانید ببینید که هزینه‌های حمایتی به ارزش۸،۴ میلیارد یورو و سایر هزینه‌های مالی به ارزش ۱،۶ میلیارد یورو است.
اگر هزینه‌های چهارده منبع را با هم جمع کنید مبلغ کل هزینه‌ها و مخارج سال ۲۰۱۸ را دریافت خواهید کرد.
مازاد یا کسری بودجه
هنگامی‌که ارقام حاصل از مجموع هزینه‌ها و مخارج را از ارقام حاصل از مجموع درآمدها کم کنید کسری و یا مازاد بودجه را دریافت خواهید کرد. اگر رقم بدست آمده مثبت باشد شما با مازاد بودجه روبه‌رو هستید و اگر رقم بدست آمده منفی باشد شما با کسری بودجه مواجه هستید.
طبق این مثال حاصل مجموع درآمد دولت هلند ۲۸۵میلیارد یورو است. مجموع هزینه‌ها و مخارج آن ۲۷۷ میلیارد یورو است. این نشان می‌دهد که دولت هلند به مبلغ ۸ میلیارد یورو مازاد بودجه داشته است. ( اگر دقیق‌تر به تصویر نگاه کنید و عدد بعد از اعشار را در نظر بگیرید دولت هلند به مبلغ ۷،۸ میلیارد یورو مازاد بودجه داشته اند.)
بخش چهارم ویژگی های بودجه
ویژگی های بودجه
تا‌کنون با اصول بودجه آشنا شدیم. در اینجا می‌خواهیم کمی عمیق‌تر به موضوع بنگریم تا درباره چگونگی طراحی کردن بودجه معلومات بیشتری بدست آوریم. همانطور که در بخش‌های قبلی ذکر شد، بودجه یک برنامه وسیع است که هر وزارتخانه به طور مختص بخشی را به آن اختصاص داده است. در اینجا ما طرح بودجه وزارت آموزش و پرورش، فرهنگ و علوم را بررسی می کنیم.
معلومات در زمینه امور مالی
سند کامل طرح بودجه وزارت آموز ش و پرورش، فرهنگ و علوم در سال ۲۰۱۸ در ۲۳۴ صفحه گنجانده شده است. در اینجا متن با جداول و نمودارهای مختلف با محتوای اطلاعات مالی بودجه جدید شروع می‌شود. جدول زیر خلاصه‌ای از چگونگی صرف بودجه را در این وزارتخانه نشان می دهد.
براساس نمودار قبلی که بودجه کل دولت هلند را نشان می‌داد ما تنها قادر به دانستن این بودیم که چه مقدار پول در حوزه‌های مختلف به مصرف رسیده بود. اکنون می‌توانیم به طور مشخص ببینیم که چه مقدار پول در چه حوزه‌ای مصرف می‌شود. در مثال بالا می‌توانیم ببینیم که۱۰۰۰*۱۰۴۷۴۴۲۳ یورو در سطوح آموزش ابتدایی مصرف می‌شود.
۱۰۰۰*۹۸۹۴۲۶ یورو در حوزه رسانه‌ها به مصرف می‌رسد. با این حال ما معلومات مشخصی در مورد نحوه استفاده دقیق از بودجه اختصاصی سطوح آموزش ابتدایی را در دسترس نداریم تا به وضوح به آن بپردازیم.
https://www.investopedia.com/terms/b/budget.asp http://www.businessdictionary.com/definition/budget.html
۲. آماده سازی بودجه
طرح بودجه براساس قانون کشور هلند
۱. روند ایجاد بودجه
https://www.denederlandsegrondwet.nl/id/vh4vamo6cfzt/procedurele_aspecten https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/prinsjesdag/vraag-en-antwoord/hoe-wordt-de- rijksbegroting-vastgesteld
۲. حسابرسی و نظارت
https://www.raadvanstate.nl/fiscal-monitoring/information.html https://www.montesquieu-institute.eu/id/vjcccu0pkyzx/miljoenennota_advies_raad_van_state_moet https://www.cpb.nl/wat-doet-het-cpb
۳. بودجه
Rijksbegroting 2018. Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
