موسسه غیر انتفاعی و عیر دولتی ایران آکادمیا چندی پیش با انتشار اطلاعیه‌ای از آغاز نخستین دوره ثبت نام در این مرکز آموزشی مجازی خبر داد. این موسسه در اطلاعیه خویش یادآور شده است که با هدف جبران موانع موجود بر سر تحصیل در برخی از رشته‌های علوم انسانی در ایران راه اندازی شده است. برای آگاهی بیشتر از جزئیات فعالیت‌های این آکادمی با علیرضا کاظمی از موسسان و فعالین این موسسه گفت و گویی داشته‌ایم.
، 
آقای کاظمی،ایران آکادمیا یک دانشگاه مجازی است.چه تفاوتی میان این دانشگاه و سایر دانشگاه‌های مجازی موجود در ایران وجود دارد؟
تصور می کنم تفاوت عمده‌ای وجود دارد. ایران آکادمیا قبل از هر چیز یک ابتکار شهروندی و یک نهاد مدنی است. ضرورت ایجاد چنین نهاد مستقلی بدنبال محدودیت‌های اعمال شده در حوزه علوم انسانی به وجود آمده است. بدنبال آن ایده ایجاد چنین نهاد علمی‌ای توسط شهروندان عادی یعنی دانشجویان و دانش آموختگان همین حوزه اندیشیده شده و در ادامه موفق به جلب همکاری استادان برجسته در این حوزه شده است. بنابراین تمامی دست اندرکاران آن شهروندانی هستند که دغدغه علمی و گسترش آگاهی دارند و نه دولت یا دیگر نهادهای قدرت که می توانند منافع یا اولویت‌های دیگر داشته باشند. حال اگر بدانیم که «استقلال نهاد دانشگاه» و «آزادی‌های علمی» دو شرط بسیار ضروری برای رشد علمی است و بدون آنها آینده اجتماعی و اقتصادی یک جامعه دچار آسیب‌ها و عوارض جدی می‌شود، متوجه می‌شویم که ضرورت داشتن نهادهای علمی مستقل چقدر جدی است و این تلاشی است برای نهادسازی و تقویت جامعه ایرانی در راستای نیازهای علمی آن. علاوه بر اینها ایران آکادمیا یک نهاد غیر انتفاعی است و تمامی تلاش تقریبا سه ساله برای ایجاد آن تمام داوطلبانه انجام شده است.
این تفاوت در بنیاد و شکل‌گیری این نهاد علمی است. اما تفاوت‌هایی نیز در محتوایی که ارائه می‌دهد وجود دارد. قبل از هر چیز محتوای برنامه آموزشی و دروس ایران آکادمیا نه توسط دولت و یا هر نهاد قدرت دیگری بلکه توسط هیئت علمی و اساتید آن تدوین می‌شود
تلاش شده است که برنامه تدوین شده بر اساس نیازهای جامعه ایران باشد. خود برنامه نیز بر اساس استانداردهای علمی بین المللی نظارت می‌شود.
پس از شروع دوره نیز پروسه‌های ارزیابی توسط دانشجویان داریم. به این شکل مجموعه محتوا نیز با مشارکت اساتید و دانشجویان رشد و ارتقا پیدا می‌کند و نه مداخله نهادهای غیر علمی و غیر مرتبط. شاید بتوان گفت این دو تفاوت عمده‌ای بود که به اختصار می‌توان اشاره کرد.
شما با رشته مطالعات اجتماعی آغاز کردید. این رشته تا چه میزان حوزه جامعه مدنی را پوشش می‌دهد با توجه به اینکه برخی از مواد درسی که هیات علمی شما در این رشته در نظر گرفته است نظیر مطالعات جنسیت در حال حاضر رشته های مستقلی در دانشگاه‌های جهان هستند؟
در رابطه با محتوای دوره می‌توان خیلی به تفصیل صحبت کرد که شاید از حوصله این گفتگو خارج باشد. اما اگر بخواهم به اختصار اشاره کنم چند پارامتر اصلی در شکل گیری برنامه مد نظر بوده‌اند. این پارامترها هم ناشی از نگاه ما بوده و هم ناشی از محدودیت‌های اجرایی‌مان. پیش از هر چیز باید دید برنامه با چه رویکردی تدوین شده است که به‌نوعی نگاه ما به تحصیل علم را هم نمایندگی می‌کند. ما در مقابل این سوال قرار داشتیم که آیا مانند برخی دانشگاه‌های جریان اصلی، رشته‌های مستقل و برنامه‌هایی در یک دیسپلین مشخص داشته باشیم و به‌نوعی فرد در یک بعد مشخص تعلیم ببیند و یا برنامه‌ای در حد امکان همه جانبه‌تر و بین رشته‌ای ارائه کنیم. از این رو ما رویکرد بین رشته‌ای را مدنظر قرار دادیم. در دسته‌بندی کلی اجزا برنامه مطالعات اجتماعی شامل روش شناسی، دروس مبنایی و گرایش‌های انتخابی است و به‌نوعی طراحی شده که قابلیت گسترش گرایش‌ها در آینده بخوبی وجود دارد.
در زمینه اجرایی نیز ما با وجود تمایل‌مان بطور واقعی توان پوشش همه نیازهای موجود را نداریم و باید با امکانات محدود اولین برنامه خود را که به نوعی دوره آزمایشی ما محسوب می‌شود را هر چه همه جانبه‌تر اما محدود و قابل مدیریت تدوین می‌کردیم.
در حال حاضر چه مقدار ظرفیت برای پذیرش دانشجو در نظر گرفته‌اید؟ آیا این امکان فقط در مقطع فوق لیسانس وجود دارد؟
بدلایل پیچیدگی‌ها و موانع اجرایی در حال حاضر توانستیم تنها امکان تحصیل در مقطع فوق لیسانس را فراهم کنیم. مدل آموزشی ایران آکادمیا مدل آموزشی دانشگاه آزاد است به این شکل که بتوان هم دانشجوی تمام وقت برای برنامه کامل پذیرفت و هم امکان حضور در کلاس‌ها بطور مجرد. طبعا ظرفیت پذیرش دانشجو تمام وقت با توجه به نیاز به نظارت و راهنمایی اساتید محدود هست و تصور نمی‌کنم ظرفیت کلاس‌ها بتواند فراتر از ۳۰ تا ۳۵ نفر باشد. در کنار آن اما در تلاشیم و امیدوارم که موفق شویم که امکان حضور علاقمندان در کلاس‌های مورد نظرشان را فراهم کنیم، آنچه که امروزه بعنوان MOOC یا «کلاس آنلاین عمومی آزاد» شناخته می شود، که طبعا شرایط و نتایجش با دانشجوی تمام وقت متفاوت است.
شما در مصاحبه‌های پیشین خود گفته بودید که یکی از اهداف مهم شما کمک به دانشجویانی است که به دلایل مختلف سیاسی یا مذهبی از امکان ادامه تحصیل محروم شده‌اند. سوال من این است تحصیل در این آکادمی چه مزیتی برای این افراد دارد؟ ایا مدرکی که شما ارائه می‌کنید در ایران به رسمیت شناخته خواهد شد؟
طبعا ایجاد یک نهاد دانشگاهی مستقل برای کلیه علاقمندان به این حوزه است اما با توجه به اینکه نقض آزادی‌های علمی قربانیانی در میان اقشار آسیب پذیر داشته است طبعا ما توجه ویژه به اشخاصی که از حق تحصیل محروم شده و یا محدود شده‌اند داریم. مزایای تحصیل در ایران آکادمیا را می توان پیش از هر چیز و مهمتر از هر چیز رعایت آزادی‌های علمی و عدم سانسور دانست. علاوه بر آن بنظرم بسیاری از دیگر عناصر تشکیل دهنده این ابتکار را می توان از مزایای آن محسوب کرد مانند حضور اساتید برجسته ایرانی و گردهم آوردن آنها علیرغم پراکندگی جغرافیایی آنها در چند قاره در یک پلاتفرم، زبان فارسی بعنوان زبان تدریس، و خود آنلاین بودن که مرزهای جغرافیایی برای دانشجو را نیز با وجود همه موانعش پشت سر می‌گذارد. موضوع مدرک موضوع بسیار قابل توجهی است. ما می‌توانستیم بدنبال راه‌های امکان ارائه مدرک نباشیم و به این شکل از بسیاری از زحمات و هزینه‌های کلانی که بابت این موضوع متحمل می‌شویم پرهیز کنیم. اما چنین نکردیم و از روز اول بدنبال امکانات اعتباربخشی به نهاد و برنامه آموزشی آن بودیم. در حال حاضر در همین پروسه هستیم و مدرک این موسسه مطابق برنامه اعلام شده و استانداردهای تعیین شده از طرف کمیسیون اروپا خواهد بود و با هزینه و تلاش داوطلبانه بسیار سنگین دست اندرکاران و اساتید ممکن می‌شود. اما حتی این موضوعی ثانوی است. طبعا هر کسی به نوعی از مدرک استفاده می‌کند و نگاهها به مدرک متفاوت هست که به خود فرد مربوط می‌شود. اما نگاه ما و هدف ما از ارائه مدرک تامین کیفیت علمی و آموزشی بوده است تا با پایبندی به استانداردهای علمی و به همان نسبت بالا بردن کیفیت آموزش برای مخاطبین هم به ضعفی که در این زمینه وجود دارد توجه کنیم و هم زحماتی را که دانشجویان در تحصیل علم متحمل می‌شوند ارج گذاری کنیم. اینکه برخورد هر نهاد و یا دولت چه در ایران چه خارج از ایران با مدرک ارائه شده چه باشد طبعا خارج از حیطه و توان ماست. ما تنها می‌توانیم تلاش کنیم که کیفیت علمی شایسته را برای جامعه ایرانی و دانشجوی علاقمند فراهم کنیم.
درباره هزینه نوشته‌اید که هر دانشجو پس از پذیرش باید 100 یورو پرداخت کند. با توجه به مشکلات موجود انتقال پول و تحریم بانک‌ها آیا دریافت این وجه امکان پذیر است؟ چه فکری برای دریافت این وجوه کرده‌اید؟
شاید مناسب‌تر باشد قبل از پاسخ به شیوه نقل و انتقال مبلغ، به خود موضوع هزینه اشاره‌ای کنم. هدف ما همانطور که صحبت شد ایجاد یک محیط آموزشی بدون سانسور بوده اما آموزش آن‌هم آموزش عالی طبعا هزینه آن‌هم هزینه‌های بسیار سنگینی دارد، شاید از همین بابت هست که عموما تامین چنین آموزشی در قد و قواره دولتها است. حال این هزینه را چه کسی باید بپردازد؟ شاید بگویید بطور منطقی این هزینه یا حداقل بخشی از آن را متقاضی یعنی دانشجو می‌پردازد. اما آیا دانشجوی ایرانی چنین توانی دارد؟ اگر نخواهیم نقض غرض شود و محصول کارمان یک کالای لوکس برای قشر خاصی که توان پرداخت آن را دارند نباشد، پاسخ طبعا منفی است. در این میان ما در واقع مسئولیت تامین هزینه تحصیل این دانشجویان که کار بی‌اندازه صعب و دشواری است را نیز بعهده گرفته‌ایم، بخش عمده‌ای از آن را با کار داوطلبانه خود پوشش داده‌ایم و به شیوه‌های متنوع نیز تلاش فراوانی برای تامین هزنیه های دیگر آن از طریق کمپین‌های کمک‌های مردمی، جلب اسپانسر و سوبسید داریم. اما در اینجا به مشکل دیگری بر می‌خوریم، به این شکل دانشجو چگونه در مقابل این امکان احساس تعهد می‌کند و بقول خودمان جدی می‌گیرد. در واقع درخواست مبلغ ۱۰۰ یورو به‌عنوان هزینه پذیرش، تنها یک مبلغ سمبولیک است برای ایجاد نوعی از جدیت و حداقل تعهد نسبت به همه آنچه که در اختیار دانشجو قرار می‌گیرد.
بطور معمول هنگام درخواست ثبت نام در بسیاری از دانشگاه‌ها مبلغی مثلا حدود ۱۰۰ یورو تنها بابت بررسی درخواست که بخودی خود پروسه حجیم و وقت گیری هست مطالبه می‌شود. اما در ایران آکادمیا هیچ مبلغی بابت درخواست ثبت نام مطالبه نمی‌شود و اگر شما واجد شرایط نبودید هزینه‌ای متحمل نمی‌شوید. همچنین شما بطور معمول بابت تحصیلات عالی شهریه می‌پردازید. مثلا شهریه یکسال تحصیل یک شهروند هلندی حداقل ۱۵۰۰ یورو است اما این هزینه واقعی نیست چرا که بیش از ۱۰ برابر همین مبلغ سوبسید دولتی است. اما این برای دانشجوی ممنوع از تحصیل در ایران نا ممکن است و با بعهده گرفتن تامین این هزنیه به دوش خودمان در واقع دانشجو شهریه ای نیز نمی‌پردازد.
حال اینکه این مبلغ با توجه به محدودیت‌های موجود چگونه پرداخت می‌شود می‌تواند راه حلهای متنوعی داشته باشد و موضوعی است که پس از پایان پروسه پذیرش با دانشجویانی که پذیرفته شده‌اند دنبال خواهیم کرد
آقای کاظمی،ایران آکادمیا یک دانشگاه مجازی است.چه تفاوتی میان این دانشگاه و سایر دانشگاه‌های مجازی موجود در ایران وجود دارد؟
