بازگشت دانشگاه به کانون جامعه مدنی
عرصه سوم: در دوره پسا احمدی نژاد، دانشگاههای سراسر ایران همزمان با ۱۶ آذر روز دانشجو شاهد حضور پر رنگ دانشجویان در گرامی داشت این روز و بیان مطالبات خویش بود. بر اساس گزارشهای منتشر شده، تجمعات و مراسمهای متنوعی در تعدادی از دانشگاههای تهران و سایر شهرهای ایران برگزار شده است که هر یک حاشیه های خود را داشته است.
با این که انتظار می رفت کانون تجمعات و توجهات در این روز دانشگاه شهید بهشتی تهران به خاطر حضور حسن روحانی رئیس جمهوری باشد اما در سایر دانشگاهها مراسمها با حاشیه های بیشتری همراه شد. بعد از سخنرانی روحانی، دانشجویان در صحن دانشگاه شهید بهشتی با خواندن سرود «یار دبستانی من»، شعارهایی چون «پیام ما روشنه حصر باید بشکنه»، «یاحسین میر حسین»، «دانشجو می‌میرد ذلت نمی‌پذیرد»، «موسوی کروبی آزاد باید گردند»، «زندانی سیاسی آزاد باید گردد»، «فضای امنیتی نمی خویم نمی خوایم» و … سر دادند.
در دانشگاه شریف حضور حسین شریعتمداری مدیر مسئول روزنامه کیهان حاشیه های بسیاری را به دنبال داشت. سخنرانی وی با اعتراضات پی درپی جمعی از دانشجویان نسبت به حضور وی در دانشگاه به دیالوگ اعتراضی دو طرف نسبت به عملکردشان منتهی شد، به گونه ای که شریعتمداری تنها توانست به جای سخن گفتن پاسخ شعارهای دانشجویان را بدهد.
۱۶ آذردر دانشگاه شاهرود با گردهمایی جمع عظیمی از دانشجویان همراه بود. در این تجمع اعتراض به مدیریت دانشگاه، شرایط نامناسب چندسال اخیر به ویژه نهادهای دانشجویی، انجمن ها و کانونهای فرهنگی محور اصلی شعارهای دانشجویان بود.
مراسم گرامی داشت روز دانشجو، پس از ۴ سال، در دانشگاه نوشیروانی بابل برگزار گردید. این مراسم علی رغم حضور ماموران امنیتی با استقبال پر شور دانشجویان مواجه شد. یکی از دانشجویان این دانشگاه می گوید: با تمام محدودیت ها دانشجویان صدای خود را به گوش مسئولین رساندند و اعتراض خود را بر فضای فرهنگی سیاسی حاکم بر دانشگاه ارائه نمودند. در ابتدای این مراسم دانشجویان به صورت نمادین برای نشان دادن شرایط خفقان در دوران ۸ ساله محمود احمدی نژاد، خرما پخش کردند. پس از آن دانشجویان با سر دادن شعارهایی مرتبط با فضای سیاسی کشور، به نقد فضای فرهنگی، سیاسی و صنفی دانشگاه پرداختند. در پایان این مراسم نیز دانشجویان برای نشان دادن اتحادشان حلقه زده و سرود یار دبستانی من را به صورت دسته جمعی خواندند. مسئولان دانشگاه نیز مراسمی به مناسبت ۱۶ آذر برگزار کردند که اکثریت دانشجویان آن را تحریم نمودند.
در دانشگاه امیرکبیر (پلی تکنیک تهران) نیز تجمع مشابه ای برگزار شد اما با حاشیه بیشتری همراه بود. از ابتدای شروع این تجمع، نیروهای بسیج دانشجویی که از چند روز پیش با پیامک و پست الکترونیکی سازماندهی شده بودند، به همراه نیروهای لباس شخصی، قصد بر هم زدن این تجمع را داشتند. دانشجویان بسیجی با سر دادن شعارهای الله اکبر و مرگ بر امریکا به جمع دانشجویان رفته و تجمع دانشجویان را برهم زدند. دانشجویان برگزار کننده تجمع که قصد سخنرانی در مراسم را داشتند با دخالت نیروهای انتظامات دانشگاه مجبور به جمع کردن سیستم صوتی خود شدند. در این تجمع سرود “یار دبستانی” و شعار “زندانی سیاسی آزاد باید گردد” از سوی دانشجویان سرداده شد.
در این تجمع که صدها نفر از دانشجویان در آن شرکت داشتند، بسیج قصد برهم زدن جو و ایجاد درگیری را داشت که با درایت دانشجویان از این امر جلوگیری شد. تجمع اعضای بسیج دانشگاه امیرکبیر با همراهی نهاد رهبری، ریاست دانشگاه و همچنین همکاری عناصر خارج از دانشگاه صورت گرفت. یکی از دانشجویان دانشگاه امیرکبیر در گزارشی به دانشجونیوز گفته است: “این تجمع که هدف اصلی آن با توجه به شواهد و قرائن ایجاد فضای آشوب و تحریک دانشجویان بود از ساعت ۱۱ با حضور افرادی غیردانشجو که با اتوبوس به دانشگاه اعزام شده بودند آغاز گردید. افراطیون که با حضور اعضای بسیج دانشگاه امیرکبیر به صدها تن می رسیدند با سر دادن شعارهایی تحریک آمیز همچون زندانی سیاسی اعدام باید گردد- روحانی حیا کن دانشگاه رو رها کن- سران فتنه اعدام باید گردند-دانشجوی آشوبگر اخراج باید گردد- شعار یار دبستانی مرگ بر آمریکاست سعی بر تحریک دانشجویان و ایجاد درگیری می نمودند. در قسمتی از مراسم نیروهای بسیج که قصد برهم زدن حلقه‌های تجمع دانشجویان را داشتند، با اهدای گل از طرف دانشجویان روبرو شدند.”
این اتفاقات در حالی رخ می دهد که روز دوشنبه قرار است هیئتی ۳ نفره برای رسیدگی به شکایات دانشگاهیان امیرکبیر به دانشگاه اعزام گردند و در سالن آمفی تئاتر مرکزی به شکایات و اعتراضات این ۸ سال از ریاست دانشگاه رسیدگی نمایند. فیلم لحظه حمله نیروهای بسیجی به این تجمع آرا می توانید در این لینک ببینید.
بعد از چهار سال ، مراسم گرامی داشت روز دانشجو در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز برگزار شد. این مراسم که در میان استقبال کم نظیر دانشجویان و در فضای مملو از جمعیت سالن شهریار برگزار می شد با قرائت بیانیه انجمن توسط دبیر سیاسی آغاز و در ادامه با سخنرانی رئیس دانشگاه همراه شد. پخش کلیپی از وقایع شانزده آذر تا امروز که در برگیرنده تصاویری از تاریخ معاصر کشور و به خصوص وقایع سال ۸۸، زندانیان سیاسی و سران در حصر اصلاحات بود تشویق های پیاپی حضار را در پی داشت.
برگزاری مراسم روز دانشجو در دانشگاههای کشور می تواند روزنه امیدی به سوی آزادی بیشتر در جامعه مدنی باشد. بسیاری از ناظران تحولات دانشجویی بر این باورند که دانشگاهها امروز به نهادی مستقل از دولت و به پایگاهی برای بیان مطالبات مدنی تبدیل شده است و دوره سیاست زدگی را پشت سر گذاشته است. فعالان دانشجویی امروز تمایلی به کسب قدرت و حضور در ساختار حاکمیت ندارند بلکه نگاهشان معطوف به دفاع از آزادیهای مدنی، مطالبات صنفی و حقوق عمومی شهروندان است.
دکتر محمد ملکی رییس پیشین دانشگاه تهران اخیرا در یادداشتی در این رابطه نوشته است:” پس از گذشت سی وچند سال باید با تلاش دانشگاهیان، دانشگاهها استقلال خود را باز یابند. باید بار دیگر پرچم آزادی در سنگر دانشگاهها به اهتزاز در آید، باید این حق به دانشجویان و دانشگاهیان داده شود که خود مسئولین دانشگاه ها را انتخاب و اداره دانشگاهها را به دست آنها بسپارند. باید بار دیگر دانشگاهها پیشگام تحولات اجتماعی گردند. باید دانشجویان سازمانهای صنفی خود را دور از دخالت حاکمان تشکیل دهند و شصتمین سالگرد ۱۶ آذر هرچه با شکوه تر برگزار شود. باید خواستهای دانشجویان و دیگر اقشاری که در انتخابات اخیر فریاد استقلال دانشگاهها و آزادی زندانیان سیاسی سر دادند تحقق یابد. باید به دوران سیاه اختناق و پایمال کردن حقوق بشر و ظلم و بی عدالتی با ایستادگی و اقدام دانشجویان پایان داده شود.”
