اعتراض به اعدام مجدد یک نجات یافته از اعدام
عرصه سوم- رضا حاجی حسینی: عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای از حکومت ایران خواسته است مردی را که پس از اجرای حکم اعدام زنده مانده، دوباره اعدام نکند. بر اساس خبرهای منتشر شده از ایران، یک متهم قاچاق مواد مخدر که به اعدام محکوم شده بود، یک روز پس از اجرای حکم در زندان بجنورد و تحویل جسد به پزشکی قانونی، در سردخانه پزشکی قانونی زنده و به بیمارستان منتقل شده است.
به گزارش تارنمای بی‌بی‌سی فارسی، جام‌جم به عنوان اولین رسانه منتشر کننده این خبر، گزارش کرده است که این مرد ۳۷ ساله، به اتهام حمل و نگهداری یک کیلو شیشه سه سال پیش بازداشت و به اعدام محکوم شده بود. او هنگام اعدام ۱۲ دقیقه بالای دار مانده و پس از پایین آوردنش از چوبه دار، پزشک مستقر در محل مرگ او را تأیید کرده است. با صورتجلسه‌ای که به امضای پزشک، قاضی اجرای احکام و مسوولان زندان رسیده، جسد به پزشکی قانونی منتقل شده تا صبح روز بعد تحویل بستگانش شود، اما صبح روز بعد یکی از کارگران سردخانه پزشکی قانونی متوجه می‌شود که او هنوز نفس می‌کشد.
جام‌جم در همین گزارش از قول قاضی بهروز مهاجری، بازپرس دادسرای عمومی و انقلاب نوشته است: «اعدام از دیدگاه قانون به معنای سلب حیات است و بنابر‌این از آنجا که در مراسم صبح روز چهارشنبه سلب حیات رخ نداده است، به حکم قانون محکوم باید بار دیگر اعدام شود.»
فیلیپ لوتر، مدیر اجرایی بخش خاورمیانه و شمال آفریقای سازمان عفو بین‌الملل اما با انتقاد از این موضوع گفته است: «مقامات ایرانی باید فورا اعدام وی را متوقف کنند و برای دیگر محکومان به اعدام نیز یک مهلت قانونی در نظر بگیرند.»
لوتر همچنین گفته است: «طبیعی است که مقامات ایرانی باید به شکل جدی با مشکلات اجتماعی، امنیتی و اقتصادی مربوط به قاچاق مواد مخدر و سوء مصرف مواد مخدر مبارزه کنند، اما تکیه بر مجازات اعدام برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر، گمراه کننده و نقض قوانین بین‌المللی است. مردم می‌خواهند در مقابل جرم و جنایت محافظت شوند اما مجازات اعدام جامعه را امن‌تر نمی‌کند.»
انتشار خبر زنده ماندن این اعدامی پس از اجرای حکم و سخنان قاضی پرونده در مورد اجرای دوباره حکم بعد از بهبودی او، بازتاب‌های مختلفی در داخل و خارج از ایران داشته است.
بنا به گفته قاضی مهاجری، اصل بر این است که احکام قطعی تصویب شده اجرا شود و به طور کلی نمی‌توان اجرای یک حکم قانونی را به تعویق انداخت یا از انجامش خودداری کرد مگر آنکه مستند قانونی برای این عمل وجود داشته باشد.
تارنمای تابناک هم در گزارشی به همین موضوع پرداخته و به نقل از محمد عرفان، قاضی دیوان عدالت اداری نوشته است: «حکم صادر شده از سوی دادگاه انقلاب، حکم مرگ بوده و اصالت رای مشخص است و در چنین مواردی حکم بار دیگر با بهبود مرد محکوم، اجرا خواهد شد.»
عرفان اضافه کرده است: «در آیین‌نامه اجرایی مجازات، مصوب سال ۱۳۸۲ خورشیدی، در این زمینه توضیح داده شده و در آن بر آماده بودن محکوم برای اجرای حکم تأکید شده است. درباره این فرد هم یکی از عوامل، داشتن حیات و درک و شعور هنگام اجرای حکم است و این گونه نیست که یک محکوم مثلاً در کما باشد و حکم او اجرا شود؛ بلکه در چنین مواردی با مداوا و بهبود محکوم و تأیید سلامت او توسط پزشک معتمد پزشکی قانونی، حکم قابل اجرا می‌شود.»
در مقابل این اظهار نظرها اما گروهی از وکلا و حقوقدانان ایران در نامه‌ای به رییس قوه قضاییه، ریاست دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور، دادستان عمومی و انقلاب شهرستان بجنورد و دادیار ناظر زندان شهرستان بجنورد خواسته‌اند که این فرد دوباره اعدام نشود.
آنان با استناد به قانون در بخشی از نامه خود نوشته‌اند: «مطابق گزارش پزشک قانونی حاضر در صحنه اعدام، مرگ محکوم علیه از نظر پزشکی و علمی به اثبات رسیده و جسد پس از تنظیم صورتجلسه اجرای حکم و تأیید مراتب اجرای کامل حکم، توسط دادیار اجرای احکام یا نماینده دادستان تحویل سردخانه شده است. همین موضوع مؤید این مطلب است که مدلول حکم که ستاندن جان محکوم علیه بوده به طور کامل اجرا شده و دادنامه متضمن این حکم اجرا شده محسوب می‌شود. به همین دلیل اجرای مجدد دادنامه‌ای که یک بار اجرا شده است فاقد مجوز قانونی بوده و تخلف محسوب می‌شود.»
به گزارش تارنمای بی‌بی‌سی فارسی، وکلا و حقوقدان‌های امضا کننده این نامه در ادامه نوشته‌اند: «به موجب قاعده فقهی ‘درء’ هرگونه شبهه‌ای اعم از موضوعیه یا مصداقیه در رابطه با حدود و تعزیرات، منجر به برداشته شدن حکم حد یا تعزیر می‌شود و قاضی حق اجرای مجازات را ندارد.”
برخی خبرگزاری‌ها در ایران در گزارش‌های خود در این مورد به استفتاهای مراجع تقلید از جمله جلد دوم جامع‌الاحکام آیت‌الله صافی گلپایگانی اشاره کردهاند اما دفتر این مرجع تقلید این استفتا را تکذیب کرده و گفته است مسأله‌ای که در کتاب جامع‌الأحکام جلد دوم می‌باشد، ارتباطی به موضوع مذکور ندارد و معظم‌له نسبت به این مسأله نظر دیگری دارند.”
مرد اعدامی که در خبر جام‌جم «علیرضا- م» معرفی شده است، تا زمان بهبود حال عمومی‌اش در بیمارستان بستری و تحت نظر مأموران خواهد بود.
خانواده او از شنیدن خبر زنده بودنش ابراز خوشحالی کردهاند و حال باید دید که آیا این خوشحالی دوام خواهد داشت یا این‌که قوه قضاییه بر اجرای دوباره حکم اعدام اصرار خواهد ورزید.
