عرصه سوم: تصمیم گیری برای به خاکسپاری “ریچارد فرای” ایران شناس فقید آمریکایی در اصفهان، پس از روزها کش و قوس میان مسئولان، به رهبر جمهوری‌اسلامی ارجاع شد.
ریچارد فرای، ایران‌شناس برجسته آمریکایی پیش از مرگ وصیت کرده بود که در اصفهان و در حاشیه زاینده‌رود به خاک سپرده شود. این در حالی است که محافظه‌کاران منتقد دولت می‌گویند او جاسوس بوده و نباید جسدش به ایران برود.
کاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی که مسئولیت اجرای وصیت ریچارد به او داده شده گفته است که تاکنون دوبار از علی‌اکبر ولایتی، مشاور رهبر ایران در امور بین المللی، خواسته است که نظر “آیت الله خامنه ای” را در مورد دفن ریچارد فرای در اصفهان بپرسد.”به ایشان گفتم که اگر با آوردن پیکر “فرای”به ایران موافق نیستند، این قضیه را اعلام کنند؛ ولی اگر موافق هستند، سفارش کنند تا این بحث کاملا فرهنگی، سیاسی نشده و به ضرر ایران تمام نشود.”
محاقظه کاران افراطی بویژه در شهر اصفهان با دفن پیکر “ریچارد فرای” در اصفهان بشدت مخالفند. محمد تقی رهبر امام جمعه اصفهان ظاهرا محوریت این اعتراض را در دست دارد.او تاکنون به آقای “فرای” القابی چون “جاسوس سیا”، “سارق آثار ملی” و “زباله غرب”داده است.
با این حال آقای رهبر که خود پیشتر نماینده مجلس بوده است در مصاحبه‌ای گفته است که “فرای” را نمی‌شناسد و این اقدامات در واکنش عدم به صدور ویزا از سوی آمریکا برای سفیر جدید ایران در سازمان ملل صورت گرفته است.”مردم می‌گویند زمانی که آقای اوباما امضا می‌کند که آقای ابوطالبی سفیر ما در سازمان ملل به دلیل این که در گذشته جز دانشجویان خط امام بوده اجازه ورود به امریکا را ندارد ، در زمانی که غربی‌ها با ایرانی‌ها رفتار تحقیرآمیز دارند یا خانم شرمن اهانت‌هایی به ملت ایران کرده است و پارلمان اروپا علیه ایران بیانیه صادر می‌کند ، به مقدسات و احکام شرع ما توهین می‌کنند، در این شرایط واکنش ملت ما این است که نمی‌خواهیم جنازه یک غربی در ایران دفن شود.”
تعدادی از نمایندگان اصفهان در مجلس نیز با ارسال نامه ای به حسن روحانی به وی هشدار دادند که در صورت دفن “ریچارد فرای” در اصفهان، “با عکس‌العمل شدید و کنترل نشده مردمی مواجه خواهد شد”.
آن چه که از سوی این نمایندگان مجلس عکس العمل کنترل نشده یاد شده اطلاعیه‌هایی است که از سوی افراد ناشناس با عنوان‌هایی چون مردم شهید پرور منتشر می‌شود. در یکی از این اطلاعیه‌ها نوشته شده:”خدا می‌داند اگر جنازه‌ی نجس و کثیف صهیونیست ریچارد فرای را به شهر شهیدان بیاورند غسل شهادت می‌کنیم، کفن می‌پوشیم، آن را تحویل گرفته می‌سوزانیم و خوراک سگ‌های بیابان می‌کنیم.”
در پی صدور این بیانیه، گروهی چند ده نفره در مقابل مقبره آرتور پوپ، دیگر ایران‌شناس آمریکایی که در اصفهان دفن شده، تجمع کردند و نوشته‌هایی را در مخالفت با خاکسپاری آقای فرای روی دیوار آن چسباندند.
روزنامه جوان نیز که نزدیک به سپاه پاسداران است به مسئولان دولتی هشدار داده اگر این ایران‌شناس را در جایی که وصیت کرده به خاک سپرده شود،نبش قبر خواهد شد. این روزنامه نوشت که اگر به وصیت وی عمل شود، نتیجه آن می‌شود که “آن زبان بسته هر شب و روز منتظر مردم اصفهان باشد که او را محترمانه از کنار پل خواجو به جایی که دست دولت به آن نرسد- مثلاً یکی از باغات اطراف اصفهان – ببرند و شر را بخوابانند.”
این در حالی است که محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهور سابق ایران، در زمان مسئولیت خود وعده دفن آقای فرای در اصفهان را داده و حتی خانه‌ای تاریخی را در این شهر به او بخشیده بود. اما علی جنتی وزیر فرهنگ گفته است دولت جدید که وصی ایشان محسوب نمی‌شود. “ممکن است هرکس وصیت کند جایی دفنش کنند، هرکس وصی ایشان است برود و به وصیت ایشان عمل کند.”
ریچارد نلسون فرای، ایران‌شناس و شرق‌شناس بزرگ آمریکایی، در سن ۹۴ سالگی درگذشت. او بنیانگذار مطالعات ایرانی در دانشگاه‌های هاروارد و کلمبیا است و آثار متعدد و مهمی درباره تاریخ و فرهنگ ایران نگاشته است.
پروفسور “فرای” پیش و پس از انقلاب بارها به ایران سفر کرده بود از بنیانگذاران مرکز مطالعات ایرانی در تهران، مشاور کتابخانه پهلوی و از سازمان دهندگان مدرسه مطالعات ایرانی در شیراز بود. او همواره در عرصه بین المللی نام “خلیج عربی” که جعلی‌اش می‌خواند و به اینکه علی اکبر دهخدا صاحب لغتنامه دهخدا او را ایران دوست نامیده بود می‌بالید.
او در گفت و گویی که چند سال پیش صدا و سیمای جمهوری اسلامی با وی داشت درباره نگاه خود به ایران گفته بود:” … تا امروز آمریکایی‌ها تصور می‌کنند همه ایرانیان تروریستهستند. نمی‌دانند که در ایران یهودیان، زرتشیان و مسیحیان نیز زندگی می‌کنند. نمی‌دانند که ایرانیان حقوقی بین المللی برای جهانیان ساختند، تاریخ ساختند،… در کجای دنیا اشعار ایرانی یافت می‌شود…”
امروز به نظر می‌رسد درگذشت ریچارد فرای و وصیت وی برای دفن پیکرش در اصفهان امروز دستمایه‌ای برای تسویه حساب سیاسی شده است. در واقع عده‌ای که خود را ضد آمریکایی می‌دانند پیش از دفن او، نبش قبرش کرده اند. این در حالی است این پروفسور آمریکایی هیچ گونه سابقه فعالیت سیاسی و دولتی در آمریکا نداشته و عمر خویش را در راه پژوهش بویژه روی فرهنگ و ادبیات ایران صرف کرده است.
سایت الف در این باره نقل قولی از گفت و گوی یک خبرنگار را با احمد سالک، نماینده اصفهان و رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس آورده است. خبرنگار می‌پرسد:”سوابق جاسوسی فرای به قبل از انقلاب مربوط می‌شود یا پس از آن؟ او پاسخ داد که بعد از انقلاب و در زمان آقای خاتمی که چند روزی در ایران بود. خبرنگار پرسید یعنی در همان چند روز جاسوسی کرده؟ ! آقای سالک پاسخ داد نمی‌دانم، در پرونده اش معلوم است! خبرنگار باز هم پرسید در آن چند روز از کدام مراکز و در چه زمینه‌هایی جاسوسی کرده؟ سالک پاسخ داد نمی‌دانم. باید پرونده اش را ببینم.
ریچارد فرای از جمله شخصیت‌هایی است که می‌تواند سمبل گفت و گو میان جوامع مدنی ایران و آمریکا قرار گیرد. از این رو دفن پیکر وی به عنوان یک ایران دوست و ایران شناس در ایران فرصتی است که بر اساس آن می‌توان اراده دولت و جامعه مدنی ایران را برای گفت و گو با مردم آمریکا و جهان سنجید.
